Birçok medeniyete ev sahipliği yapan, Urartulara başkentlik eden Van’ın en önemli el sanatlarından olan ‘savat’, usta ellerle yeniden hayat bularak gelecek nesillere aktarılıyor. Savat ustası Sadık Binici, Van’daki savat işlemesinin dünyanın hiçbir yerinde olmadığına vurgu yaptı.
Yaklaşık 2 bin 800 yıllık geçmişi olan savatlı gümüş işlemeciliği, yok olma ile karşı karşıya kalırken, 1990’lı yıllarda usta eller sayesinde yeniden küllerinden doğdu.
“Savat" adı verilen özel süsleme tekniğiyle işlenen takılar, 2017 yılında coğrafi işaret alarak tescillendi ve usta ellerde yeniden popüler hale geldi.
Savat ustası Sadık Binici, savata dair ayrıntıları WanHaber’e anlattı. Küçük yaşta babasıyla beraber atölyede başlayarak bu işe merak saldığını belirten usta Binici, ardından İstanbul’da ki atölyelerde yaklaşık 6 yıl herhangi bir maaş almadan sanatın inceliklerini ve püf noktasını öğrendiğini anlattı.
“USTA ELLERDEN İNCELİKLERİ ÖĞRENDİM”
Hayatını bu mesleğe adadığını belirterek WanHaber’e konuşan savat ustası Sadık Binici, “İstanbul’da usta ellerden incelikleri öğrendikten sonra kardeşlerimle beraber Van’da atölye açtık. Belli bir süre sonra şahsıma ait bir atölye açmaya karar verdim ve burada savat işlemeciliğini sürdürerek yeniden canlanmasını sağladım.” dedi.
“SAVAT 24 İŞLEMDEN GEÇİYOR”
Her gün sabah saatlerinde atölyesine gelerek çalışmalarını sürdüren Binici, “40 yıldan fazladır bu mesleği sürdürüyorum. Genellikle tespih, yüzük, kolye, vazo, kemer, künye ve bilezik gibi aksesuarları, Urartu figürü ve farklı motiflerle süslüyoruz. Savat ile beraber ‘telkâri’ ve ‘oksitlenmiş’ ürünler de yapıyoruz. Bu işler içerisinde de en zoru savattır. Çünkü oksitli bir ürün 8-10 işlemden geçerken savatlı bir işlem ise 24 işlemden geçiyor ve daha fazla zaman alıyor.” sözlerine yer verdi.
“DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE YOK”
Farklı şehirlerde az da olsa bu işi yapanların olduğunu belirten Binici, “Kaybolmaya yüz tutmuş bir meslek. Diğer şehirlerde yapılan savat dökülüyor. Van’da yapılan savat ise hiçbir şekilde dökülmüyor. Bu da savatın Van’da hayat bulduğunu gösteriyor. Buradaki işçilik başka yerde yok. Farklı ülkelerde de yapılmasına rağmen Van savat işlemeciliği dünyanın hiçbir yerinde yok. Bu da 2017 yılında coğrafi işaret alarak tescillendi ve dünya çapında büyük ilgi gördü.” ifadelerine yer verdi.
“VANLI GENÇLERE MESLEĞİ ÖĞRETECEĞİZ”
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından destek aldıklarını da belirten usta Binici, “Bakanlıkla beraber bir projemiz var. Projede 20 insanı çalıştıracağız ve tam anlamıyla, en ince ayrıntısıyla her şeyi öğreteceğiz. Bu yapacağımız projede Vanlı gençlerden yüzde 60’ı kadın ve yüzde 40’ı erkek olarak çalışacak. Savat işlemeciliğinin sonraki nesillere aktarılması için eğitimler vereceğiz. Şu an yanımda 4 kişi çalışıyor, 3’ü kadın bir erkek. Erkek olan oğlum. 18 yıldır yanımda çalışan kadın arkadaşlar var. Bu ustalara Urartu figürlerini, Van Gülü, Ters Lale gibi motifleri öğreteceğiz. Amacımız bu mesleği gelecek nesillere ulaştırmaktır. 1915 yılına kadar Van’da resmi kayıtlı 123 resmi atölye var iken şu an bu işin yapılacağı atölye sadece biz de var.” dedi.
“HEM SAYGINLIK HEM DE PARA KAZANIRSINIZ”
Savat mesleğinde saygınlığın olduğunu ifade eden savat ustası Sadık Binici, sözlerini şöyle tamamladı, “Mesleği severek yaptığım için hem mutlu oluyorum hem de para kazanıyorum. Bu işi çocuklarıma da öğretmeye çalışıyorum. Her gencin mutlaka bir sanat alanında eğitim almasını ve öğrenmesini çok isterim. Vanlı gençlere sesleniyorum; gelin bu işi öğrenin, hem para kazanın hem de saygınlık kazanmış olursunuz.”
