Türkiye’nin en köklü şehirlerinden biri olan Van, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış zengin bir kültür merkezidir. Arkeolojik bulgular, Van ve çevresindeki yerleşimin M.Ö. 5000’lere kadar uzandığını gösteriyor. Şehir, özellikle Urartu uygarlığıyla özdeşleşmiş olup Orta Doğu’nun en güçlü devletlerinden birinin başkentliğini yapmıştır.
URARTU DEVLETİ’NİN BAŞKENTİ: TUŞPA
Van’ın tarih sahnesindeki en önemli dönemi, Urartu Krallığı ile başlar. M.Ö. 9. yüzyılda kurulan Urartu Devleti’nin başkenti Tuşpa, günümüzdeki Van Kalesi’nin bulunduğu bölgedir.
Bu dönemde şehir; kaleleri, kaya odaları, sulama kanalları ve ileri mühendislik ürünü yapılarıyla dikkat çeken bir uygarlığın merkezi hâline gelmiştir.
Van Kalesi, Tuşpa’nın en önemli kalıntısı olarak günümüze ulaşırken, Urartuların yazıtları ve kaya anıtları kentin tarihî kimliğini ortaya koymaya devam ediyor.
PERSLERDEN SELÇUKLULARA UZANAN TARİH
Urartu Devleti’nin yıkılmasının ardından bölge sırasıyla Medler, Persler, Makedonlar, Partlar, Roma ve Bizans hâkimiyetine girdi.
Tarih boyunca stratejik konumu nedeniyle birçok uygarlığın mücadele alanı olan Van, 7. yüzyıldan itibaren Arap akınlarına, 11. yüzyıldan sonra ise Selçuklu egemenliğine sahne oldu.
Selçuklular döneminde şehir yeniden canlanmış; kervan yolları, köprüler ve ticaret yolları ile bölgenin önemli merkezlerinden biri hâline gelmiştir.
OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİ
Van, 16. yüzyılda Osmanlı egemenliğine girdi. Bu dönem, şehrin sosyo-kültürel yapısının şekillendiği, camilerin, hanların ve şehir dokusunun geliştiği bir süreç oldu.
Osmanlı-Rus savaşları sırasında Van, askeri açıdan önemli bir sınır bölgesi olarak ön plana çıkmıştır.
CUMHURİYET DÖNEMİ VE MODERN VAN
Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Van’da yeniden yapılanma süreci başlamış, şehir modern bir bölgesel merkez hâline gelmiştir.
Van Gölü çevresinde yapılan çalışmalar, ulaşım ağlarının gelişmesi, turizm yatırımları ve kültürel projeler, kenti günümüzde Doğu Anadolu’nun en dinamik merkezlerinden biri konumuna getirmiştir.
KÜLTÜREL MİRASIN KALBİ
Van’ın tarihini benzersiz kılan unsurlar arasında:
- Van Kalesi ve Tuşpa Antik Kenti
- Akdamar Kilisesi
- Urartu kaya yazıtları
- Hoşap Kalesi
- Eski Van Şehri
gibi yapılar yer alıyor.
Bunlar, kentin yalnızca doğal değil, kültürel olarak da Türkiye’nin en değerli bölgesel merkezlerinden biri olduğunu kanıtlıyor.
