Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Su Ürünleri Fakültesi, Su Ürünleri Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, Van Gölü'nün eşsiz ekosistemini destekleyen akarsuların kritik önemine dair açıklamalarda bulundu.
Dr. Öğretim Üyesi Akkuş'un değerlendirmesine göre, Van Gölü'ne dökülen Karasu, Zilan, Bendimahi ve Engilsu gibi akarsular, sadece su döngüsünü desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda inci kefalinin (Van Balığının) üreme ve yaşam habitatı olarak vazgeçilmez bir öneme sahip.
Yaklaşık 30 bin yerel halkın ekonomisini balıkçılıkla döndürdüğü Van Gölü havzasında, akarsuların ötrofikasyon gibi sorunlarla bozulmasıyla, azot ve fosfor yüklü atık suların su yosunlarını aşırı çoğaltarak oksijeni tüketmesi, balık popülasyonunu eritme riski taşıyor.
Bu durumun hem ekosistemi hem de sosyo-ekonomik yapıyı derinden sarsabileceğini belirten Akkuş, özellikle inci kefali gibi endemik balık türlerinin geleceğini doğrudan etkileyen su kaynaklarının, havzanın biyoçeşitliliğini korumanın yanı sıra binlerce insanın geçim kaynağı olmayı da sürdürdüğünü de vurguladı.
Yapılan son araştırmalara göre akarsu debileri yüzde 40’lara kadar azalırken; inci kefali habitatı ise yüzde 30 oranında daraldı.
“TEK BİR DAMLA SUYU BİLE GÖLE BOŞA BIRAKMAMALIYIZ”
Van Gölü havzasında yazın suyun 20 kat azalmasının inci kefali ve tarımı tehdit ettiğini söyleyen Akkuş, tarımda ürün deseninin değişmesi ve yeraltı suyunun kontrollü kullanılması gerektiğini ifade etti;
“Akarsular, yeryüzü su döngüsünün adeta görünür yüzü ve Van Gölü havzasında bu akarsular yüz kat daha önemli. Yaklaşık 30 bin insanın geçimini sağlayan inci kefalinin üreme habitatı ve burada asıl sorun şu: Suya ihtiyacımız olmayan kış aylarında dereler gürül gürül akarken, yazın debi 10 metreküpten 0.5 metreküpe düşerek 20 kat azalıyor. Su artık stratejik bir kaynak haline geldi; balık ve çiftçi için öncelikli olan da sudur. Tarımda kullanılan ürün desenini değiştirmek zorundayız, yoksa tarımsal kuraklıktan sosyoekonomik kuraklığa ve ardından göçlere geçiş olur. Yeraltı suyu kullanımı kontrol altına alınmalı; tek bir damla suyu bile göle boşa bırakmamalıyız, çünkü göle giden su kullanılamaz hale geliyor.”