Bölgenin en fazla işsiz kitlesini barındıran illerden biri olan Van'da binlerce aile üç tekerlekli hamal arabası ile geçimini sağlıyor. Bu işi yapanların çoğu da orta yaşlı ve yaşlı kesimden oluşuyor. 65 yaşındaki Yakup Duman, "Herkes hayata dört elle sarılırken, ben üçtekerle sarılmışım?" diyor. 58 yaşındaki Salih Demir de, 7 nüfuslu ailesini 17 yıldır hamallık yaparak geçindirdiğini söylüyor. Haber: Adil HARMANCI Çatışmalı yıllarda Batman ve Diyarbakır ile birlikte göçlerin en fazla yaşandığı illerden biri de Van oldu. 1987-1997 yılları arasında 10 yıl boyunca özellikle Hakkâri, Bitlis ve Şırnak´tan gelen zorunlu göçlerle Van il merkezinde 1987 yılında 100 bin olan nüfus, şimdi bir milyonu aşmış durumda. Küçük olan Van şimdi ´büyükşehir´. ŞEHİR DE BÜYÜDÜ SORUNLAR DA! Kent büyüdükçe sorunlar da o oranda büyüdü. Özellikle göçle gelen vatandaşlar, istihdam alanı bulamayınca daha çok gündelik işlere başvuruyor. O nedenle işportacılık ve üç tekerlekli hamal arabalar işsizlerin şimdi en gözde mesleği. Hakkâri´nin Nispas (Elmacı) köyünden 1994 yılında göç ederek gelen 65 yaşındaki Yakup Duman da, evindeki 4 nüfusa üç tekerlekli hamal arabasıyla bakmak zorunda. 100 haneli köyün tamamı boşaltılınca bir grup köylü ile birlikte Van´a göç eden Duman, 15 yıldır, ilerleyen yaşına rağmen okula giden iki çocuğuna ve eşine hamallık yaparak bakıyor. Yakup Duman, "60 koyunum vardı, birkaç tane de büyük baş hayvanım. Bize yetiyordu. Kimseye muhtaç değildik." diyor. Göç ettikten sonra elindeki hayvanları satmak zorunda kalan Duman, şunları söylüyor: "Hayvanlarımı yarı fiyata sattım. Burada kiralık bir eve yerleştik. Beş yıl boyunca sattığım hayvanların parasıyla ve oradan buradan gelen yardımlarla geçindik. Sonra baktım olacak gibi değil. Bir tane hamal arabası aldım. 10 yıldır da bu işi yapıyorum. Ne yapayım, başka gelirim yok. Benim bütün servetim bu araba. O da olmasa evimde oturacağım. Hani diyorlar ya, ´hayata dört elle sarılmış´ diye, herkes hayata dört elle sarılırken, ben de üçtekerle sarılmışım. Evime böyle ekmek götürüyorum, ne yapayım?" Duman, "İşler iyi olmasa da bize de iş düşüyor. Ama hangi köşeye gitsen bir grup hamal arabası var. Van´da herkes hamallık yapıyor. Bir de yaşlandım artık, gençler dururken kimse pek bana iş vermiyor. Günde 15-20 TL zor kazanıyorum" diyor. KORUCU OLMAYINCA KÖYDEN KOVULDU Aynı köyden gelen Hasan Duman isimli hamal da, 10 nüfusa bakmak zorunda olduğunu belirterek, "Köyde iken 80 hayvanım vardı. Rahatımız yerindeydi. Başımız dikti, misafir ağırlardık, başkasına yardım ederdik. Şimdi gelmiş bu yaşımda hamallık yapıyorum. Korucu olmayınca köyden kovdular. 15 yıldır bu işi yapıyorum. Ailemi kıt kanaat geçindiriyorum." diye konuştu. 7 NÜFUS 3 TEKER Hakkari´nin Çukurca ilçesinden 1995 yılında göç ederek Van´a yerleştiğini belirten Salih Demir de, ilerleyen yaşına rağmen evinde çalışanı olmadığı için 3 tekerlekli hamal arabasıyla geçimini sağlıyor. 17 yıldır sadece bu işi yaptığını söyleyen Demir, şunları anlattı: "7 nüfusa bakıyorum. Evde başka da çalışanım yok. Günde 10-30 TL arasında kazanıyorum. Çok nadir 50 TL aldığım oluyor. Yakın mesafeye 2 TL, daha uzak mesafeye de mesela Şabaniye Mahallesine 10 TL´ye taşıyoruz. Ama piyasada 3 tekerlekliler çok, bir de şehir içi arabalar var, ayrıca herkesin arabası var. Kolay kolay iş çıkmıyor. Yine yoksulların eşyalarını taşıyoruz."