Rusların desteklediği Ermeni çetelerince 1915-1918 yıllarında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde gerçekleştirilen katliamları en acı şekilde yaşayan illerden biri de Van oldu. Kentin Derebey, Hakis, Zorava (Yemlice), Hıdır, Göllü, Şeyhayne (Otluca), Şeyhkara (Gülsünler) gibi birçok köyde bulunan toplu mezarlar, Ermeni çetelerince Müslüman Türk halkına yönelik gerçekleştirilen katliamların izlerini taşıyor. Ermeni çetelerince Zeve'de katledilen 2 bin 500 Müslüman anısına oluşturulan Zeve Şehitliği ve "Vay Vay Tarlası", mezalimin en büyük kanıtları arasında gösteriliyor. 1915'te yaşanan olaylar ve Ermenilerin yürüttüğü faaliyetlerle ilgili araştırmalar yapan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Abdulaziz Kardaş, Türk ve Ermeni ilişkilerinin yaklaşık bin yıl öncesine dayandığını, bu iki halkın Birinci Dünya Savaşı yıllarına kadar dostane ilişkiler içerisinde olduğunu söyledi. 19. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti'nin zayıflaması, ortaya çıkan milliyetçilik hareketleri ve Rusya gibi ülkelerin kışkırtmalarıyla Ermeni çetelerinin isyanlara başladığını belirten Kardaş, "Ermeniler, başta Rusya olmak üzere büyük devletlerden aldıkları destekle büyük katliamlara girişmişlerdir. Bu katliamların en yoğun yaşandığı merkezlerden biri de Van'dır. Ermeni çeteleri, Rusya ve diğer devletlerden aldıkları ve Osmanlı'dan çaldıkları silahları kullanarak cephe gerisinde kalan savunmasız Müslüman halkı katletmiştir." dedi. "Ermeni çeteleri Van şehrini tamamen yakmıştır" Kardaş, dönemin Van Valisi Cevdet Bey'in aşiret reislerini toplayarak Ermeni çeteleriyle mücadele etmek için yerel halkın desteğini aldığını ifade ederek, şunları anlattı: "Ülkede savaşın da devam ediyor olması Osmanlı Devleti'ni iyice zor durma düşürmüş ve artık 20 Mayıs 1915'te Vantamamen işgal edilmiştir. Ardından Ermeni çeteleri tarafından Van'ın Müslüman mahalleleri tamamen yakılmıştır. O dönemde Osmanlı Genelkurmayında yapılan yazışma ve belgelerde de Van'ın Ermeni çeteleri tarafından tamamen yakıldığını görebiliyoruz. Dönemin Van Valisi Cevdet Bey, Van'da Ermeni çetelerinin baskı ve zulmü altında kalan çocuk, kadın ve yaşlı Müslümanların bir kısmını 40 gemiye bindirerek, Tatvan'a oradan da batı illerine sevk etmiştir. Bu durum, Ermenilerin daha büyük katliamlar yapmasının önüne geçmiştir. Erciş ve Van arasındaki bölgede bulunan yedi köyde yaşayan Müslümanlar bu kadar şanslı olamadı. Derebey, Hakis, Zorava (Yemlice), Hıdır, Göllü, Şeyhayne (Otluca), Şeyhkara (Gülsünler) köylerinde yaşayan Müslüman halk Ermeni çetelerinden kaçarak Van'ın Zeve köyüne geliyorlar. Buradan gemi bularak Tatvan'a kaçmaya çalışıyorlar ama Ermeni çetelerinin saldırılarına maruz kalıyorlar. Burada kadın, yaşlı ve çocuk 2 bin 500 Müslüman katledildi. Bu durumu arşiv belgelerinde hem de kayıtlarda görebiliyoruz" Kardaş, Ermeni çetelerinin yaptığı katliamların Van şehir merkezi ile sınırlı kalmadığını dile getirdi. Civardaki birçok Müslüman köyün bu çeteler tarafından yakılıp yıkıldığını ve insanların acımasızca öldürüldüğünü vurgulayan Kardaş, "Van'ın Selimbey Mahallesi'nde, Sağlamtaş köyünde, Bahçesaray'ın Çatbayır köyünde, Çaldıran'ın Kümbet mevkisinde, Alaköy'de ve daha pek çok yerde Zeve'dekine benzer toplu katliam gerçekleştirilmişti. Bunların dışında Ermeniler Erciş'teki Çavuşoğlu Samanlığı'nda da onlarca masum Müslümanı katletti." diye konuştu. "Zeve Şehitliği katliamın en somut belgesidir" Kardaş, Ermenilerin kendilerine soykırım yapıldığını yönündeki yalanlarla dünya kamuoyunu yanıltmaya çalıştığını belirterek, sözlerini şöyle tamamladı: "Ermenilerin katliamlar yaptığını belgeleyen kayıtlar, arşiv belgeleri ve fotoğraflar mevcuttur. Bu konuda bizim bütün arşivlerimiz hem Ermenilere hem de bütün uluslara açıktır. Ama bugün Ermenistan'ın arşivleri sadece Türklere değil dünyaya da kapalıdır. Dolayısıyla Ermenilerin iddialarını kanıtlayacak bir tane belge bile yok. Sadece Zeve Şehitliği değil, Anadolu'nun birçok yerinde özellikle Bitlis, Erzurum, Erzincan, Iğdır ve Sivas'ta Ermenilerin toplu katliamlar yaptığı yerler vardır. Yapılan kazılarda da bu döneme ait kemikler ortaya çıkarılmıştır. Ermenilerin Müslümanlara katliam yaptığını görmek istiyorsanız, 'Vay Vay Tarlası'na gelin ve buradaki kazıları görün. Yine Zeve'ye gelin, burada Ermenilerin Müslümanlara nasıl kıydığını çok net bir şekilde görebilirsiniz. Zeve Şehitliği Ermenilerin Anadolu ve Van'da katliam yaptığının en somut belgesidir. Belge istiyorsanız ve Ermenilerin katliam yaptığını görmek istiyorsanız Zeve'ye gelin."(AA)