Daha önce pek çok kez gündeme gelen kıdem tazminatının fona dönüştürülmesi için hazırlanan düzenlemenin genel çerçevesi, Bakan Müezzinoğlu tarafından açıklandı. Bugünkü yazımda kıdem tazminatı fona dönüşürse ne değişecek, şimdiki sistemle ne fark olacak, işçi ve işverenin neler yapması gerekecek gibi kıdem tazminatı fonuyla ilgili bütün sorulara cevap vermeye çalışacağım. 1 Kıdem tazminatı fona dönüşürse istifa eden işçi tazminat alabilecek mi? Kıdem tazminatının fona dönüşmesinin amaçlarından bir tanesi tüm işçilerin kıdem tazminatı alabilmesinin sağlanması. Bugünkü sistemde genel olarak istifa ederek işinden ayrılan işçiler kıdem tazminatı alamıyorlar ve işyerlerindeki bütün kıdemleri yanıyor. Birkaç istisnai durumda, kadın işçilerin evlendikten sonra bir yıl içinde istifa etmesi, erkek işçilerin askere gitmesi ve bütün işçilerin emeklilik için yaş dışındaki diğer şartları sağlaması halinde istifa ederek kıdem tazminatı alınması mümkün. Örneğin 10 yıl aynı iş yerinde çalışan ve daha cazip koşullarda iş bulduğu için işinden istifa ederek ayrılan işçi 10 yıllık çalışmasının karşılığını alamadan ayrılmış oluyor. Kıdem tazminatı fona dönüşürse işçi yine istifa sonrası kıdem tazminatını alamayacak ancak 10 yıllık kıdemi kaybolmamış olacak. Kıdem tazminatını hak ettiği zaman bütün çalışmasının karşılığını alabilecek. 2 Kıdem tazminatı fona dönüşürse kıdem tazminatı miktarı azalacak mı? Kıdem tazminatının fona dönüşmesi tartışması yeni değil. Bu konuda geçmişte en sert tartışmalar kıdem tazminatı miktarının azalması noktasında yaşandı. İşçi sendikaları 30 günden bir gün bile geri adım atılırsa genel grev çağrısı yapacaklarını açıkladılar. Bugünkü düzenlemede çalışılan her bir yıl için bir aylık yani 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmesi söz konusu. Bakan Müezzinoğlu konuyla ilgili verdiği röportajda 30 günün korunacağını ifade etti. Dolayısıyla kıdem tazminatı fona dönüşürse işçilerin kıdem tazminatının miktarı açısından bir kaybı olmayacak. Bu noktada 30 günden geri adım atılmayacak olması işçi kesimini de rahatlatacaktır. 3 Kıdem tazminatı fonuna kim prim ödeyecek? Kıdem tazminatı fona dönüşürse, işverenler çalıştırdıkları her bir işçi için bu fona belirlenen oranda prim ödeyecekler. Böylece işverenlerin kıdem tazminatı yükü hesaplanabilir olacak. Her ay belirli bir rakam fona aktarılacak ve işçinin işten ayrılması halinde işverenin karşısına yüklü bir miktar kıdem tazminatı çıkması engellenmiş olacak. Diğer yandan işçiler de kendi adına biriken parayı takip edebilecek. Bu sayede kıdem tazminatı konusunda şeffaflık sağlanmış olacak. Kıdem tazminatında bir yıla karşılık 30 günlük ücret tutarında tazminat alınabilmesi için işverenlerin ödemesi gereken prim oranı yaklaşık yüzde 8,33. Yani işveren fona asgari ücretli çalışan bir işçi için yaklaşık 148 TL prim ödeyecek. 4 Kıdem tazminatı fonuna devlet de prim ödeyecek mi? Kıdem tazminatı fonuna ilişkin düzenlemenin detayları henüz netleşmedi. Kıdem tazminatı fona dönüşürse işverenin bu fona prim ödeyeceği net. Ancak devlet isterse kıdem tazminatı fonuna prim ödeyerek elini taşın altına koyabilir. Bugünkü uygulamada devlet işsizlik sigortası fonuna prim ödüyor. Kıdem tazminatı fonuna da prim ödemesini öngören bir yapı fon için en ideal formül olacaktır. Bu sayede işçilerin fon konusundaki endişeleri baştan giderilmiş olacaktır. Ayrıca işverenin üzerindeki prim yükünün azaltılması da sağlanacak ve istihdam yaratmanın zorluğu azaltılacaktır. 5 Kıdem tazminatı fona dönüşürse hangi hallerde kıdem tazminatı alınabilecek? Kıdem tazminatı fonu ile ilgili detaylar henüz netleşmedi. Ancak Bakan Müezzinoğlu’nun röportajına ve edinilen bilgilere göre kıdem tazminatı emeklilik halinde alınabilecek. İşçi kıdem tazminatında kendisi adına biriken parayı üzerine eklenen getirilerle birlikte emekli olduğunda alabilecek. Bunun dışında emeklilik için yaş dışındaki diğer şartların sağlanması halinde fonda biriken paranın yarısının alınabilmesi de mümkün olacak. Kıdem tazminatı fonunun bu şekilde yasalaşması halinde işçiler iki durumda kıdem tazminatını alabilecekler. 6 İşçinin kıdem tazminatı fonunda kazancı ne olacak? Kıdem tazminatının fona dönüşmesi işçiler açısında bazı faydalar getirecek. Şuan mutlu olmadığı işinde kıdem tazminatını yakmamak için çalışmaya devam eden işçi, kıdem tazminatı fona dönüşürse bu endişeyi taşımadan işinden istifa ederek ayrılabilecek. Çalıştığı sürelere ilişkin prim her ay kıdem tazminatı fonuna yattığı için “işten ayrılırsam tazminatım yanar” diye düşünmeyecek. Bu sayede işçilerin daha verimli ve mutlu oldukları işlerde çalışması mümkün olacak. Ayrıca kıdem tazminatının fona dönüşmesi sonrası işçinin bir günü bile kaybolmayacak. İşçinin çalıştığı her bir gün için kıdem tazminatı fonuna prim yatırılacak ve işçi emekli olduğunda bütün çalışma süresi üzerinden kıdem tazminatı alabilecek. Bugünkü sistemde olduğu gibi kıdemin yanması söz konusu olmayacak. Dolayısıyla işçiler kıdem tazminatı alamamak, kıdem tazminatının ödenmemesi gibi sorunlarla uğraşmayacaklar. İnternet ortamında kendi adlarına biriken parayı her ay görebilecekler. 7 İşçinin kıdem tazminatı fonunda kaybı ne olacak? Şu an için bazı hallerde istifa ve işverenin işten çıkarması halinde kıdem tazminatı alınabilirken, kıdem tazminatı fona dönüştüğünde yalnızca emeklilik ve emeklilik için yaş dışındaki diğer koşulların sağlanması halinde kıdem tazminatı alınabilecek. Bunun yanında bugün kıdem tazminatı alabilen işçiler çalıştıkları bütün sürenin karşılığını son brüt ücretlerin üzerinden kıdem tazminatı olarak alabiliyorlar. Kıdem tazminatı fona dönüştüğünde çalışılan dönemdeki ücret üzerinden fona prim yatırılacak. Ancak fonda biriken paranın nemalandırılması ile bu noktadaki fark kapanacak. 8 İşverenin kıdem tazminatı fonunda kazancı ne olacak? Kıdem tazminatı fona dönüşürse işverenler her ay çalıştırdıkları her bir işçi için fona prim ödeyecekler. Böylelikle kıdem tazminatını finansal tablolarına yansıtabilecekler ve bu gideri yönetebilecekler. Bu sayede işçinin askere gitmesi halinde hemen ödemeleri gereken kıdem tazminatını öngörüp gerekli tedbirleri alabilecek. 9 İşverenin kıdem tazminatı fonunda kaybı ne olacak? Bugünkü sistemde ne yazık ki pek çok işçi kıdem tazminatı alamıyor. Eğer kıdem tazminatı fona dönüşürse işveren bugünkü sistemde ödemediği kıdem tazminatları için de her ay fona prim ödeyecek. Dolayısıyla işverenin de bu konudaki mali yükü artmış olacak. 10 Kıdem tazminatı fona dönüşürse bu konudaki davalar azalacak mı? Bugün iş mahkemelerin dava yükünün önemli bir kesimi kıdem tazminatı. Kıdem tazminatının hesaplanması, ödenmesi, hangi süreler üzerinden ödenmesi gerektiği gibi konular çoğu kez işçi ve işvereni mahkemede karşı karşıya getiriyor. Kıdem tazminatı fona dönüşürse iş mahkemelerinin dava yükü önemli ölçüde azalacaktır. Cem Kılıç - Milliyet