Tarih boyunca bir çok medeniyete ev sahipliği ve başkentlik yapmış Van, verimli akarsuları, zengin toprakları, sıcak ve samimi insanıyla birlikte çok uzun ve köklü bir tarihe sahiptir. Son yıllarda DAKA, üniversite ve belediyelerin vermiş olduğu desteklerle kentte Van kalesi civarında kazılar yapılmış ve eski dönemlere ait veriler elde edilmiştir. Millattan önce 5 bin ve 3 binlere uzanan bir serüvene ev sahipliği yapan kadim kent Van, Hurrilere, Ermenilere, Urartulara başkentlik yapmıştır. Hurrilerin devamı olan Urartular milattan önce 900’lerde Van’ı başkentleri yapmış ve Tuşba ismini vermişlerdir.
Van geçmişte sadece Tuşba olarak Urartululara değil, Persler, Makedonyalılar, Partlar gibi önemli medeniyetlere de ev sahipliği yapmıştır. Dillere desten tarihe baktığımızda Van'ın Romalılar ile Sasaniler arasında da bir çatışma sebebi olduğu söyleniyor. Bizans'ın Van topraklarında hüküm sürdüğü ekim yaptığı, hayvancılıkla uğraştığı yılların ardından Hz. Osman zamanında bölge Müslüman orduları tarafından ele geçirilmiş ve Van’ın hakimiyeti Emevi ile Abbasi devletleri tarafından da bir dönem sürdürülmüştür.
Geçmiş zamanlardan beri Van'da yaşayan Ermeni azınlığı da kısa bir süre Van çevresinde krallık kurmuş, çok canlar yakmış, katliamlara sebep olmuş, bölgede terör estirmiş ve en sonunda İslam İmparatorluğu'na tabi olmuşlardır. 1071 yılında kazanılan Malazgirt Zaferi'nin ardından Van, Büyük Selçuklu egemenliğine girmiş; daha sonra da Eyyübi, Karakoyunlular, Akkoyunlular gibi devletlere ev sahipliği yapmıştır.
Dönemin en zengin şahsiyetlerinden olan Kanuni Sultan Süleyman dönemine Osmanlı orduları 1458 yılında Van'ı fethetmiş; ancak yakın tarihlerde Ermeniler, kalleş Rusların destekleriyle silahlanmış ve bölgeyi ele geçirmişlerdir. Ağır darbe alan Osmanlı ordusu bu mağduriyet karşısında gurur yapmış ve tekrar Van’ı kuşatarak düşmanları temizlemiştir. Büyük Osmanlı ordusu 2 Nisan 1918'de Van'a girerek şehri kurtarmıştır. 16 Mart 1921 yıllında imzalanan Moskova Anlaşması ile Ruslar Doğunun incisi Van'a ait isteklerinden tamamen vazgeçmek zorunda kalmışlardır. Atatürk’ün Cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte ise Van'da devlet tarafından alt yapı çalışmaları başlatılmış, eski bulunduğu Van Kalesi civarında değil, Erek dağlarına doğru yayılmıştır.
