Uğur Tunçdemir - Burhan ErginWanHaber.com - One Ekonomi WanHaber.com One Ekonomi sayfasının bu haftaki konuğu Tüm Sanayici ve İş Adamları Derneği (TÜMSİAD) Van Şube Başkanı ve aynı zamanda Ajans Asya Fuarcılık Şirketi'nin Yönetim Kurulu Başkanı olan Süleyman Güler. Van'da fuar denilince akla ilk gelen isim olan Süleyman Güler ile TÜMSİAD'ı, Van ekonomisini ve kentte düzenlenen fuarları konuştuk.İşte Süleyman Güler ile yaptığımız o röportaj: Öncellikle sizi tanıyabilir miyiz? Süleyman Güler Kimdir?1972 Van Çaldıran doğumluyum. 1987 yılından beri de aktif ticaretin içinde bulunuyorum. Daha önce Lüks hırdavat toptancılığı yaptım. Ondan sonra 1997-2005 yılları arasında bölgeye hitap eden bir kırtasiye toptancılığı serüvenimiz oldu. 2005 yılında Van Ticaret ve Sanayi Odası’nın bünyesindeki fuar şirketinin başına geçtim 2 yıl orada yöneticilik yaptım. 2007 yılında kendi ajansımızı kurduk. O dönemlerde daha çok tanıtım hizmeti veriyorduk. 2010 yılından itibaren şirkete tüzük değişikliğine giderek, fuar şirketi kurduk. O dönemden bu yana da fuarlar organize ediyoruz. Şuanda da şirket olarak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde (TOBB) fuarlar meclis üyesiyiz. Bu Van tarihinde bir ilktir. Şuana kadar Van’dan direk Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine meclis üyesi olmuş herhangi bir firmamız yok. Tabi çok büyük şirketlerimiz var. Çok büyük işadamlarımız var ama kendi sektörlerini Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde temsil eden herhangi bir şirketimiz olmamıştır. Biz orada Van’ı temsil ediyoruz. Aynı zamanda yaklaşık 1 yıldır TÜMSİAD Van Şube Başkanı olarak görev yapıyorum. Ayrıca Türkiye Fuar Yapımcıları Derneğinde üyesiyiz. Konu açılmışken Van’ın TOBB’daki temsili yetini nasıl değerlendiriyorsunuz? Sizce Van TOBB’da yeteri kadar temsil ediliyor mu? Ben Van’ın yeterince Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nde temsil edilmediğini düşünüyorum. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin yönetimi oluşunca genelde bölgesel odalardaki temsiliyette özen gösteriliyor. Şuana kadar bölge odalarının birçoğu TOBB’un yönetiminde temsiliyet gösterdi ama henüz Van gösterilmedi. Oysa Van’ın konumuna baktığımızda TOBB’da temsil edilmesi gerekiyor. Şuana kadar temsil edilmemesi kesinlikle bir eksikliktir. Bundan sonraki süreçte de Van olarak buna çok hassasiyet göstermemiz lazım. Çünkü TOBB Türkiye’deki ticareti ve sanayiyi yöneten bir kurumdur. Orada bir temsiliyetimiz olduğu zaman bir bakanımız varmış gibi oluyor. Bu anlamda Van’ın temsil edilmemesi büyük bir eksikliktir. Şu ana kadar temsileyetin olmaması Van’ın büyük bir eksiğidir diye düşünüyorum. TÜMSİAD’ın amacı, misyonu ve vizyonu nelerdir?TÜMSİAD 2005 yılında kurulmuş ve Türkiye genelinde yaklaşık 14 bin üyesi bulunan bir oluşum. Türkiye’de 57, Avrupa’da da 8 şube ve 17 temsilciliğimiz bulunuyor. TÜMSİAD Van şubesini 2010 yılında kurduk. Depremden sonra bir yıl boyunca kurumsal çalışmaların dışında o süreçte daha çok depremde mağdur olan insanlarımıza yardımcı olmaya çalıştık. Daha sonra bir toparlanma devresine geçtik. Şuan Van’da 120 üyemiz bulunuyor. Hedefimiz 2016 yılı sonuna kadarda bu rakamı 200’e çıkarmaktır.AMAÇLARIMIZEĞİTİM VE İNSAN KAYNAKLARIİşadamlarının ve istihdam ettikleri elemanların kişisel, mesleki , sosyal ve kültürel gelişimlerine destek olmak.Küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerin iş ve işleyiş sistemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunmak. İşletmelerimizin, toplam kalite yönetimi standartlarına uygun çalışmalarını teşvik etmek.Özel sektörün ara eleman ihtiyacını karşılamak için Milli Eğitim Bakanlığı ve Sektör Temsilcileri ile birlikte Meslek liselerine işlerlik kazandırarak uygulanabilir projeler üretmek. KURUMSAL GELİŞİMÜyelerimiz arasında ekip çalışması anlayışını yayarak , kurumsallaşmaya ve köklü müesseselerin ortaya çıkmasına katkıda bulunmak.Toplumumuzun kültürel ve manevi değerleri ile beslenmiş , evrensel iş ahlakını özümsemiş, örnek iş adamı ve verimli işletme modelinin oluşmasına ve yaygınlaşmasına destek olmak. SEKTÖREL ÇÖZÜMLER İşletmelerin genel sorunlarını saptamak ve yetkili kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği içerisinde bu sorunlara kesin ve kalıcı çözümler geliştirmek. Sektör temsilcileri ile görüşerek ülke ekonomisinin sektörel bazdaki makro dengelerinin sıhhatli bir tarzda oluşması için projeler üretmek. İşadamlarını ilgilendiren sanayi ve ticaret politikalarının oluşturulması ve uygulanmasında gerekli mercilere görüş bildirmekİLETİŞİMTüm işadamları arasındaki işbirliği ve iletişim faaliyetlerini güçlendirmek için gerekli olan bilgi alışverişini yaygınlaştırmak ve bu konudaki çalışmaları teşvik etmek.Üyelerimizin iç ve dış pazarlarda güvenli ve kazançlı ticaret yapabilmeleri için gerekli çevrelerin, ortamların oluşturulmasına, geliştirilmesine katkıda bulunmak.Türkiye’nin yurtdışında tanıtımını sağlamak amacıyla gerçekleştirilecek projelerde etkin rol oynamak.VİZYONUMUZTÜMSİAD İşadamları Derneği olarak, yerel ve evrensel değerlere sahip , azim ve kararlılıkla bütün insanlığa hizmet eden ,dürüst, dinamik ve çalışkan, girişimci, gelişime açık, geleceğin dünyasında söz sahibi olan, dünyadaki tüm ülkelerde Türkiye’yi marka haline getirecek iş adamları kuşağı oluşturmaktır. TÜMSİAD’ın Van’daki rolü ve gücü ne durumda?Biz dernek olarak çok verimli çalıştığımıza inanmıyorum. Bunun birçok nedeni var. Tabi kendimizde de hatayı arayabiliriz. Biz Van’da mümkün oldukça aktif olmaya, ekonomik, sosyal ve kültürel etkinliklere katkı sunmaya çalışıyoruz. Özellikle üyelerimize yönelik çalışmalar yapıyoruz. Ticareti daha nasıl geliştirebiliriz? Van’daki bu belirsizliği nasıl atlatabiliriz? Bu tür sorunlara çözüm aramaya çalışıyoruz. Üyelerimize eğitimler vererek, özellikle ekonominin durgun olduğu dönemde onlara moral verip, daha aktif hale getirmeye çalışıyoruz. İlimizin sosyal, kültürel, ekonomik anlamda kalkınmasını öncülük edebilecek bazı çalışmalarımız var. Dış ticarete açılmak için de bazı çalışmalarımız var. Van’ın kalkınması için üzerimize düşen görevi fazlasıyla yapmaya çalışıyoruz. Van sanayisini nasıl değerlendiriyorsunuz?Sanayi çok geniş bir yelpazedir. Ben Van’ın sanayisi ve ticaretinin hak ettiği yerde olduğunu düşünmüyorum. Van’ın gerçekten çok müthiş avantajlarıı var. Şuanda tüm dünyanın gözünü diktiği Asya pasifik ülkelerinin tam odak noktasındadır. Bunun şimdiye kadar görülmemiş olması sadece Van için değil, Türkiye içinde bir kayıptır. Aslında bunun 20 yıl önce görülmesi gerekirdi. Şuan Van’ın merkez konumuna olması gerekiyordu. Yanı başımızda hem Türki Cumhuriyeti var. Hem İran, Hindistan, Afganistan, Pakistan gibi bakir bizim hitap edebileceğimiz pazarlar varken, biz şuanda pazar sıkıntısı çekiyoruz. O anlamda Van’ın potansiyeli çok çok daha büyük olduğunu görebiliyoruz. Bugünkü sanayiye bölge olarak baktığımızda aslında Van’ın sanayisi çok da kötü durumda değil. Günümüz şartlarında Van üretimde markalaşabilecek bir durumdadır. Tabi ki bölgesel yaşadığımız dezavantajlar var. Bunları da görmeden bir görüş belirtirsek olmaz çünkü biz ham maddeye uzağız. Dar bir pazarımız var. Yaşadığımız zor iklim şartları var ve hepsinin yanında yıllardır bölgede yaşanan güvenlik sorunu var. Ama her şeye rağmen Van’ın sanayisinin daha çok gelişmesi gerektiğine inanıyorum. Çünkü bu kabiliyetin ve avantajın olduğunu biliyoruz.Onlarca teşvike rağmen yatırımcılar neden Van’ı tercih etmiyor? TÜMSİAD olarak Van’a nasıl yatırımcı çekmeyi düşünüyorsunuz?Van olarak yıllardır yatırımcı çekmek için birçok çalışma yapıldı. 2006 yılından beri özellikle aktif olarak dışarıdan sanayici çekmek için yapılan çalışmalarda bulundum. Birçok etkinlikte yer aldım. Gördüğüm şudur yatırımların gelmemesinin iki nedeni var bölgesel sorunlar ve Pazar. Yaşanan olumsuzluklar hepimizin malumu ve bir an evvel bitmesi için her kes bir çaba içinde inanıyorum ki kısa bir süre içerisinde bölgeye huzur gelecektir o umudumuzu her zamandan daha fazla koruyoruz en azından korumak istiyorum. Bugün Van’da güvenlik sorunun olmadığını varsayalım ve sizde bir girişimcisiniz, fabrika kurmak istiyorsunuz. Önünüzde de iki tane tercih var. Mesela Bursa’ya bir yatırım yapmak istiyorsunuz. Bursa’ya gidince önünüze bırakılan tablo şudur. 3 dönümlük bir yer isterseniz, 1 buçuk milyon TL aldıklarını varsayalım. Ruhsat ve diğer giderlere de 500 bin TL, inşaata da 2 milyon TL gideceğini varsayarsak toplamda 4 milyon TL harcıyorsunuz ama Van’da yer parası alınmadığını öngörelim. Bir kere burada 1 buçuk milyon direk cepte kalıyor. Ruhsat, alt yapı ve belediye, valilik de biz yardımcı oluruz. Ruhsatına 200 bin lira gitse ve burada inşaata da 2 milyon TL harcadığını varsayalım. Van’daki bir yatırıma 2 milyon 200 bin TL harcıyorsa Bursa’daki bir yatırıma 4 milyon TL harcanıyor. Normalde Van avantajlı görünür ama bu tablo genelde bizi yanıltır. Sanayici böyle düşünmez. Bursa’da yatırım 4 milyon TL’yse, 3 yıl sonra 8 milyon olabiliyor. Ama burada yaptığınız 2 milyon 200 bin lirayı 3 yıl sonra korursunuz veya koruyamazsınız. Sanayici bunu görüyor. Bunun ana nedeni pazardır. Van olarak bizim Bursa’dan çok kötü mü bir coğrafik yapımız var? Elbette hayır! Ama biz pazar sıkıntısı yaşıyoruz. Yanı başımızdaki geniş pazarları artık değerlendirmemiz gerekiyor yoksa Doğu Anadolu Bölgesinde 14 il bulunuyor, bu 14 ilin yaklaşık 7 milyon nüfusu var. Türkiye nüfusunun yüzde 9 ile 10’u arasına tekabül ediyor ve gayri safi mili hasıladan aldığı pay 3 bin 600 dolardır. Sadece bu pazara bağlı kalarak marka firma çıkaramazsınız. Üretimi ve ticareti yükseltemezsiniz. Onun için sanayici çok ince elleyip sık dokuyor. Nihayetinde yatırımcı fabrika kurduğu zaman ertesi gün kamyona yükleyip götüreceği bir iş yapmıyor, yılların temelini atıyor. Dolayısıyla bizim öncellikle pazarlarla ilgili sıkıntımız var ve bu sıkıntıyı çözmeliyiz. Bizim yıllardır çok büyük bir avantajımız var ama maalesef 70 milyonluk İran pazarından yararlanamıyoruz. Onun hemen yanında Azerbaycan, Türki Cumhuriyetleri var. Yanı başımızda Kuzey Irak, Kürdistan var. Biz bu zamana kadar bu pazarları keşfetmek için herhangi bir çalışma yapmadık. İl ve bölge olarak kalkınmayı hedefliyorsak bu pazarların kapısını aşındırmalıyız.Van’ın ekonomik gidişatını nasıl değerlendiriyorsunuz?Van ekonomisin durumu ve gidişatı şu an hiç iç açıcı değil. Van’ın şuanda belli sıkıntıları var. Depremin oluşturduğu yaraları henüz daha saramamışken bölgesel olaylar ekonomiyi tıkıyor. Eğer sorunlar çözülürse Van’ın ekonomisi düzelip patlama yapar. Çünkü Van’da bu potansiyel var. Umutsuz olmamak gerekiyor. İnşallah Van ve bölge rahat bir nefes alacak. Bugün yaşanan sıkıntılar sadece Van’ı etkilemiyor. Bu böyle devam ederse; İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin ve tüm Türkiye’de etkilenecek. İnşallah bu sürecin iyiye dönmesiyle birlikte Van’ın ekonomisi patlama yapacak. Güç Birliği Platformundan beklentileriniz nelerdir?Güç Birliği Platformu Van’ın sorunlarını çözmek için iyi bir adımdır. Normal lobisi oluşmuş ya da beli bir noktaya gelmiş illerde bu tür oluşumlara çok aşırı bir misyon yüklenmez ama Van’da hepimizin özlemini çektiğimiz birliktelik var. En azından Van’ın sorunlarını birinci ağızdan anlatabilecek, muhatap aldıracak oluşumun olmaması Van için çok büyük bir eksiklikti. Güç birliği biraz buna hizmet edecek ama güç birliğine her şeyi halledecek, bütün sorunları bitirecek gözüyle bakmamız lazım. Van’ın önünü tıkayan sorunları çözecek. Bu nokta da çok müthiş bir oluşumdur ve herkesin buna duyarlı olması gerekiyor. Özellikle Van’ın önündeki kanayan yaralarını çözmemiz lazım. Van’ın geleceği için iyi olacağı kanaatindeyim.Sizce yurt içi ve yurt dışı fuarlarda Van yeterince tanıtılıyor mu?Öncellikle olaya iki pencereden bakmak gerekiyor. Herkes samimiyetle Van için bir şeyler yapmaya çalışıyor. Ama birliktelik eksiğimiz var. Eğer birlik ve beraberlik olmazsa ne yaparsak yapalım bir noktada eksik kalırız. Dolayısıyla Van’ın tanıtımı asında birlik içinde kısa, orta, uzun vadeli hedefler bırakırsak, çok daha iyi olur. Şuan Van’ı gerçek manada hakkıyla tanıtamıyoruz. Kentin tarihi ve coğrafik turizmini yeterince tanıtamıyoruz ama herkes samimiyetle bir şeyler yapmak için elinden geleni yapıyor. Van’ın sorunlarını çözmek için herkesin ortaklaşa çalışması lazım. Çünkü bir kişi veya kurum tek başına bir çok şey yapar ama bir yere kadar başarılı olur oysa ortaklaşa bir şeyler yaptığınız zaman altından kalkamayacağımız sorun kalmaz ve Van rahat bir nefes alır. Daha önce birkaç defa yurt dışı tanıtımları yapıldı. Bu noktada faydası da görüldü. Mesela biz yaklaşık 13 yıldır İran’a giderek fuarlar yapıyoruz. Özellikle Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü aracılığıyla da oradaki fuarlara biz turizmcilerimiz götürüyoruz. Her sene aralıksız gittik. Ben burada Kültür Müdürüne de teşekkür ediyorum, kendisi bu konuda çok duyarlı davrandı yıllarca. Biz dışarıda her zaman Van’ı tanıttık, çok büyük de katkısı oldu. Eğer Van’a bu kadar turist geliyorsa, büyük emekler sonucunda olmuştur. O anlamda hedef ülke seçip tanıtım yapmamız gerekiyor. Özellikle bizim ziyaretçi çekebileceğimiz bize yakın ülkeler vardır. Bunlar başta İran ve Kürdistan ile birlikte Arap ve Ortadoğu ülkeleridir. Bu saydıklarımla kültürel yapı, sosyal yaşantı bakımından birçok ortak yanımız var. Bunlar Antalya’nın plajlarına gitmek istemezler. Zaten sıcaktan kaçıyorlar onun için Antalya’nın sıcağına gitmezler. Bunlar daha çok kendine yakın kültürler ve serin bir hava isterler. Bunlarda Van’da mevcuttur. Van Gölümüz de var, tarihi doğamızda var. Kısacası ilimizde her şey mevcuttur. Eğer biz bunu tanıtabilirsek, Van için çok büyük bir avantaj olur. Ajans Asya Fuarcılık ile Van OSB arasında neler geçti? Fuar ve Kongre Merkezi konusunda anlaşma sağlayabildiniz mi?Biz orada kendileriyle teknik bir anlaşmazlık yaşadık ve şuanda sorun çözüldü. Fuarcılık çok farklı bir meslek dalıdır. Fuarcılıkta birlik olunmazsa başarı elde edilemez. Fuarların iki önemli kriteri var. Biri görsellik, biri de verimliliktir. Her zaman görseli yakalayabilirsiniz. Günümüzde görselliği yakalamak çok kolay ama verimliliği yakalamak çok zordur. Zaten fuarların devamlılığını da verimlilik sağlıyor. Siz ne yaparsanız yapın eğer fuara katılan firmalar satış yapamıyorsa, bağlantı yapamıyorsa siz ne kadar görsellik katarsanız katın, ne kadar konserler düzenlerseniz düzenleyin ikinci sefer satış yapamayan o insanlar fuara gelmez. Dolayısıyla o noktada bundan sonra el ele verip, daha nasıl güzel fuarlar yapabiliriz diye düşünmek lazım. O teknik sorunu da çözdük. Van’da fuar yapmanın avantajları ve dezavantajları nelerdir?Şuan için Van’da fuar yapmanın organizatör için bir avantajı yok. Ama katılımcılar için kesinlikle avantajı diye düşünüyorum. Van’da gerçekten büyük bir potansiyel var. Biz tam bir noktaya geldik dediğimiz zaman Van depremini yaşadık. Depremi yaşadıktan sonrada şöyle bir düşünceye kapıldık. Deprem yaşadık ve herkes Van’ı terk etti. Sonra istişare yapıp hayatın devam ettiğini ve Van’ın da çok büyük bir kent olduğu kanaatine vardık. Kasım ayında ikinci depremi yaşadık. Mayıs ayında da Van’da inşaat fuarı düzenledik. Bu fuarı da artçı depremlerle birlikte yaptık. Oradaki amacımız şuydu; Van’da hayat devam ediyor ve Van halen bölgenin lokomotifidir. Birde fuarlarda rekabet başladı. Ülkeler arası rekabet var, bölgeler arası rekabet var, iller arası rekabet var. Bundan 5 yıl önce Mardin’de, Batman’da fuar yoktu. Diyarbakır’da yılda 2-3 tane fuar yapılıyordu ama artık Erzurum, Trabzon, Şanlıurfa’da fuar merkezi yapıldı. Batman’da da yapılmaya başlandı. Bu noktada en dezavantajlı il Van’dır. Eğer dış pazarı katmazsak, bunun da önüne geçilmesi için burada fuarların yapılması gerekiyor. Mesela bir tarım fuarı yapıyoruz. Bu fuarda Diyarbakır, Erzurum, Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep ile rekabet ediyoruz. Sanayi olarak bu iller Van’dan ileridir ama biz devam ettiğimiz sürece onlarla eşit gidiyoruz. Bazen onların önüne de çıkıyoruz. Devam ettiğimiz sürece biz var olmayı sürdüreceğiz. Eğer 1 yıl ara verirsek il olarak toparlanamayız. Turizmde Mardin ile mücadele ediyoruz. Gaziantep yaptı denedi ama bazı şeyler olmuyor. Yani bir turizm fuarını oturtmak çok çok zordur. Türkiye’de şuan iki tane turizm fuarı var. Sektörün bildiği üçüncü bir turizm fuarı Van’dır ama bizim istediğimiz düzeyde değil. Biz bunu yaparken, başka bir fuarın markalaşmasını veya öne çıkmasını engelliyoruz. Gerek Mardin, gerek Gaziantep’in bu noktada bizden güçleri daha iyidir. Bir nevi biz şuan onların önünü kesmişiz ve burada da fuarları kesintisiz bir şekilde devam ettirmeye çalışıyoruz. 2016, 2017,2018 yılları arasında Van’da hangi fuarları düzenlemeyi düşünüyorsunuz?Bildiğiniz üzere henüz fuar merkezi bitmedi Haziran’a kadar biteceğine inanıyoruz. Ondan sonra il olarak ta firma olarak ta sorumluluğumuz daha çok artıyor. Bizim hedefimiz burada tek başımıza fuar yapmak değil, biraz daha marka fuar düzenlemek istiyoruz. Örneğin Yılda bir kere yapı sektörü İstanbul’da buluşur. 1 bin 500, 2 bin firmanın katıldığı uluslararası yaklaşık 50-60 ülkenin katılım sağladığı bir fuar olur. Fuar merkezimiz bittiği zaman onlarında işin içinde olacağı birkaç tane marka fuar düzenlemek istiyoruz. Özellikle bu ambargodan sonra İran pazarının oluşturduğu sinerji bölgeye kazandırmanın hesabını yapıyoruz. Bu aralar genelde bize şöyle teklifler geliyor. İran pazarı iyidir, neden Van’da bir İran fuarı yapmıyorsunuz? Biz her zaman işimizi yaparken, yerel kalkınmayı ön plana alıyoruz. Şuanda bir İran fuarı insanları çok cazip geliyor. Van’a neden sanayici çekemiyoruz? Pazar sıkıntımız var dediğimiz sorunun önüne geçmek için bizim bir projemiz var. Mayıs ayında düşünüyoruz. Bu etkinliği sadece Doğu Anadolu’da üretim ve ticaret yapan firmalarımıza yönelik düşünüyoruz. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesindeki üretim yapan ve dış ticarette ihracat yapan firmalarımızı İran pazarına kazandırmak için çalışmamız olacak. Buradaki sanayici ve tüccarımız birçok defa İran’a götürdük biz ne zaman İran’a gitsek onların gücünü görüyoruz. Çünkü çantada gücümüzü götüremiyoruz. Benim şöyle bir düşüncem var. Biz İranlıları getirelim. Onlarda biraz bizim gücümüzü görsün. Evet, turist onlardan geliyor ama hiç işadamı heyeti gelmedi. Bizde 3 veya 4 bakanın olduğu bir zirve yaparak bölgemizin tanıtımını yapmak istiyoruz. Bizim bölgenin insanı ihracata çok bilgili değil. Onunda önüne geçmek için hem İran, hem Türkiye tarafındaki gümrükleri bilen insanların yanında olduğu, birebir bağlantının sıcağı sıcağına yapıldığı ve o süreci hızlandıracak insanların olduğu bir zirve düzenlemeyi hedefliyoruz. Bunu yaparken de bölgede üretim yapan ve ticaret yapma kabiliyeti olan insanların İran pazarına açılmasını sağlamak, burada ticari kazançtan ziyade bölgesel kalkınmayı hedefliyoruz. Çünkü şuan da İran pazarı zaten insanların gözünde iyi bir pazardır ve burada bir İran fuarı iyi para da kazandırır ama bu seferde bölgemizin bu devam eden geri kalmışlık süreci aynen devam eder. Bizim bu bölgede yaşayan insanların kalkınması lazım. Şöyle bir hava oluşturmayı hedefliyoruz. Organizasyonun olduğu hafta içinde Türkiye’nin Van’ı konuşması gerekiyor. Biz ona göre bir proje üzerinde çalışıyoruz. Aynı zamanda da eğer siz İran ile ticaret yapmak istiyorsanız bunun yolu Van’dan geçer. Böyle bir algı oluşturmak istiyoruz. Bu olduğu zaman bölgedeki üreticilerde birbirini tanıyacak. Mesela biz Muş’ta ne üretildiğini bilmiyoruz. Aslında Muş’ta Van’da ne üretildiğini bilmiyor. Bunun önüne geçersek hem Van için çok iyi olacak hem de yakın illerimiz için çok iyi olacak. Biz bu projemizi iki tane bakanımıza sunduk ve çok da olumlu karşıladılar. Hatta kendileri de ekleme yaparak, destek verdiler. Fuar merkezi ana unsurlarından biri Van’ı bir cazibe merkezi haline getirmektir. Bunun içinde ortak olmamız gerekiyor. Bir Vanlılık ruhu geliştirmemiz lazım. İnşallah onu da oluşturup Van’a güzel hizmetler yaparız. Çatışmalı bir sürecin içine girdik. Sizlerde her şeye rağmen Van’da fuar yapmaya devam ediyorsunuz. Bu belirsizlik sürecinde halkın fuara bakış açısı nedir?Şu süreçte yapacağımız fuarları daha çok ticaret amaçlı yapmıyoruz fuarların devam etmesi gerekiyor. Yarın olaylar hayırlısı ile bitip her şey düzeldiğinde fuar yapmak çok zorlaşır. Tabi halkın bakış açısı genelde pozitif olmakla birlikte verim alamıyorsa bir defa katılır. İkinci defa katılmaz ama eğer bu ilde fuarlar yapılıp sektörel bazda yayılmışsa burada bir verim vardır. Mesela biz geçen yıl Van’da yaptığımız tarım fuarı rekor kırdık. 112 tane traktör satıldı. Bu bizim ölçekteki bir fuar için mümkün görülmeyen bir satıştır. Konya Türkiye’nin en büyük tarım fuarını yapıyor. O 150-160 civarında traktör satıyor. Onun dışında hiçbir fuarda 50 traktörü geçmiyor. Dolayısıyla daha trendi yükseltmemiz lazım. İnşallah fuarlar düzenlemeye devam edeceğiz. Bölgede durumlar her geçen gün kötüye gidiyor. TÜMSİAD olarak bu kötü gidişatı durdurmak için harekete geçecek misiniz?Süreçle ilgili Van’da bir barış inisiyatifi kuruldu. Bizde o barış inisiyatifin içinde yer aldık. Bugünleri zaten görüyorduk. Bugünlerin yaşanmaması için bir “Biz Barış İstiyoruz” sloganıyla yola çıktık. Gerçekten de bir yere kadar işe yaradığını düşünüyorum. Sadece TÜMSİAD’ın değil, herkes bir an evvel bu işin bitmesini istiyor. Ticaret huzuru isteyen bir olgudur. Huzursuzluğun olduğu yerde kalkınmadan, büyümeden, ticaretten bahsedemezsiniz. Şuan en kötü süreci yaşıyoruz. Ticaret durur, para kaçar, sermaye göçer ve yeni gelen göç ile birlikte de hem ekonomik, hem sosyal, hem de kültürel bir sorun yaşarsınız. Biz sadece ekonomik kayıp veya beyin göçü vermiyoruz. Aynı zamanda bir kültür gidiyor, bir kültür geliyor ve bu kültürlerin paylaşılması da zaman alıyor. Bu hem eğitime, hem de sosyal hayata, hem de sokağa da yansıyor. Özellikle üyelerimizin bölgeyi terk etmemesi için gayret sarf ediyoruz. Sermayenin bu bölgeyi terk etmemesi gerekiyor. Bir sanayici veya bir tüccar kolay kolay yetişmiyor. Bunun okulu da yoktur, bir insan 30 yıldan sonra tüccar olabiliyor. Sanayicilerin hayatında en az 1-2 tane iflası var ve kolay kolay yetişmiyor bu insanlar . Bu deneyimle ticaretin içinde yer alıyorlar . Bu insanların gidişi yeni gelen bir neslin bu ticareti kalkındırması çok da kolay değildir. O noktada kesinlikle hem merkezi, hem yerel yöneticilerin daha duyarlı olması lazım. Özellikle sermaye ve beyin göçünün buradan gitmemesi gerekiyor. Biz durumu daha iyi analiz edip, bundan sonraki süreçte olmaması için ne gerekiyorsa onu yapmaya çalışıyoruz. Bu konuda raporlar hazırlayıp durum analizi yapıyoruz. Tabi ki kardeşkanının bir an evvel durması lazım. Bu insani bir görevdir. İnşallah Newrozla birlikte güller açar ve barış olur.