Yapı Ermeni Hıristiyan mimarisi örneğidir. Van'ın Gevaş ilçesinin en güzel adası olan Akdamar Adası'nda yer almaktadır. Yapı merkezi kubbeli, dört yapraklı yonca biçimli haç plana sahiptir. Yapıya genel baktığımızda aslında kilise değil şapel mahiyetinde bir mimari yapı olarak yükselir. Vaspurakan Kralı 1. Gagik tarafından 915-921 yıllarına tarihlendirilir. Bu tarih orta Bizans dönemine denk gelmektedir. Yapı kompleks bir topluluk olan manastıra bağlı olduğundan ve boyutu gereği şapel olarak adlandırılması daha doğru olacaktır. Kilise dışındaki diğer farklı tarihlerde inşa edilen yapılar; sarnıç, ruhban okulu, jamaton bölümü, çan kulesi, şapel, servis bölümü, hizmet odaları, teraslı bahçeler, mezarlık ve liman ile manastıra dönüştürülmüştür. Yapının dikkat çekici özellikleri arasında İncil'den alıntılanan ikonografik sahnelerin kronolojik bir sırayla iç duvarlara boydan boya konulanmış olmasıdır. Hıristiyan mimarisinde yapının iç duvalarına yapılan resimler okuma yazma bilmeyen halka dini öğretmek amacıyla başlamış ve daha ileri dönemlerde ustalıkla işlenen muazzam bir sanata dönüşmüştür. Bu yapıda resim tekniği olarak fresko tekniği kullanılmıştır. Fresko tekniği; ıslak alçı yüzeye boyanın sulu boya gibi sürülerek uygulandığı bir resim tekniğidir. Bu tekniğin kalıcı olması amacıyla tutkal ya da yumurta akı da kullanılmıştır. Görsellerden de anlaşılacağı üzere bu freskolar her ne kadar bir kısmı tahrip olmuş olsa da günümüze kadar ulaşılabilmiştir. Burdan hareketle bu tekniğin oldukça kalıcı olduğunu söylemekte mümkündür. Yapı cephe duvarlarında baştan aşağı yer alan yüksek kabartmalar bitkisel, geometrik, İncil'den ikonografik konularla bezenmiştir. Yapı malzemesi kaliteli düzgün kesme taşla inşa edilmiştir.
Tarihi olarak baktığımızda, Avrupa'da başlayan ve emperyalist güçlerin desteklediği milliyetçilik hareketleri, XIX. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti’nde teba-i sadıka olarak bilinen Ermeni halkını, olumsuz etkileyerek bazı istenmeyen olaylara sebep oldu. Yaşanan olumsuz olaylar sonucunda, 1918 yılında bölgedeki Ermeni halk zorunlu göçe tabi tutulmuştur. 1918-2005 yıllar arasında kullanılmayan manastır, doğanın olumsuz etkisi altında kalarak, güney müştemilat bölümlerini düz toprak dam örtü sistemi tamamen, beden ve iç duvarlarının büyük bir bölümü yıkılmıştır. Akdamar Manastırı’nın onarım ve koruma çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Van Valiliği tarafından 2005-12 yılları arasında temizlik, bilimsel kazı, restorasyon, konservasyon, çevre düzenleme ve peyzaj proje uygulama çalışmaları tamamlanmıştır. Akdamar Kilisesi, sahip olduğu mimari özellikleri ile restorasyon sonrası günümüzde yıllık yaklaşık 225.000 yerli ve yabancı turistin ziyaret edilmektedir. İnanılmaz manzarasıyla, huzur verici doğasıyla Akdamar Adası ve Akdamar Kilisesini ziyaret etmek için geç kalmayın.
