Halkların Demokratik Partisi (HDP) Van Milletvekili Muazzez Orhan Işık, ülke genelinde tarım danışmanlarının yaşadıkları sorunları meclis gündemine taşıdı. Orhan, tarımsal danışmanlık hizmetinin kurumsallaştırılması, tarım danışmanlarının çalışma koşulları ve ödeneklerinin iyileştirilmesi ve tarım danışmanlarının güvenceli istihdam edilmesi için gerekli olan çalışmaları belirlemek amacıyla meclise araştırma önergesi verdi.
‘Tarım danışmanları mağdur edilmiş durumda’
Türkiye'de tarım danışmanlarının mağdur olduğunu dile getiren Orhan, “Türkiye’de ise sayıları çok kısıtlı olan tarım danışmanları da mevcut işleyiş ve sistemsizlik nedeniyle mağdur edilmiş durumdadır. Tarım bakanlığının “kadrolu-sürekli” çalışanları olması gereken tarım danışmaları bugün asgari ücretin altında bir gelirle hizmet sunmaktadır. Sayısı 2000 civarında olan tarım danışmalarının sorunlarının çözülmemesi, tarımsal bilinçlenmeye önem vermediğini de göstermektedir. İşleyiş tebliğlerinin ve ödemelerin güncel ekonomik gelişmelere, kur şoklarına, enflasyona uygun geliştirilmediği ifade edilmektedir” dedi.
‘En az 100 bin TL’nin üzerine çıkarılmalıdır’
Orhan, tarım danışmanlarına yıllık olarak verilen ödeneğe de değinerek, “Tarım danışmanlarına yıllık olarak 2 taksitte verilen 46 bin liralık ödenek kaç yıldır aynı miktardadır. Tarım danışmanlarının kendi ücretleri ile yol, yemek, büro giderlerini de kapsayan bu miktar güncel değerler esas alınarak minimum 2022 yılı için en az 100 bin TL’nin üzerine çıkarılmalıdır. Tarım danışmanlarının BAĞ-KUR ve vergi primleri için düzenleme yapılmalı ve bu giderleri teşvik kapsamında karşılanmalıdır. Tarım danışmanlarının üyelik aidatları ve diğer bazı giderleri dışına yoğun bir bürokrasi ile uğraştıkları ve bu bürokrasi nedeniyle dönem dönem hakkaniyetsiz olabilecek cezalar kesildiği ifade edilmektedir. Tarım danışmanlarının verimli bir danışmanlık yapabilmeleri amacıyla bu danışmanlara yoksulluk sınırının üzerinde ödeme yapılmalıdır. Tarım danışmanları tarım bakanlığında kadrolu çalışmalıdır. Kadro verilemiyorsa danışmanların işlerini yapabileceği büro desteği ve insan onuruna yakışır bir ücret imkânı sağlanmalıdır” diye konuştu.
‘İhtiyaçların karşılanması gereklidir’
Tarımsal yayım ve danışmanlık projelerinin geliştirilmesi gerektiğini belirten Orhan, “Tarımsal yayım ve danışmanlık projelerinin geliştirilerek devam ettirilmesi, serbest tarım danışmanlarından kesilen tevkifat kesintilerinden kaynaklanan mağduriyetlerin giderilmesi, tarım danışmanları arasında illerdeki ve uygulamalardaki farklılıklarının giderilmesi, uygulama esaslarına ilişkin tarım danışmanlarının alanda tespit ettikleri ihtiyaçların karşılanması gereklidir. Tarım danışmanlarına yönelik arazi ve büro denetimleri makul düzeyde, amacına uygun ve işleyişi iyileştirme amacıyla olmalıdır. Hizmetlerin devamı esnasında dönem sonu itibariyle danışmanın hizmet verme alanı değişikliğinden doğabilecek mağduriyetler giderilmelidir. Sertifika sahibi olan ve de sahada bilfiil çalışan Sertifikalı Tarım Danışmanlarının Kamuya geçiş imkânları geliştirilmelidir. Yine “Serbest Yeminli Tarım Orman Müşavirlik” konusu tarım danışmanlarının talebi doğrultusunda geliştirilmelidir. Danışmanlık hizmetinin kurum içi hizmet kabul edilmesi ve Dosya başı ve de ÇKS belge ücreti ödenmemesi için gerekli düzenleme yapılmalıdır. Tarım danışmanları özlük hakları güvence altına alınmalıdır. Danışmanlık Hizmetlerinin eğitim hizmeti olduğu gerçeği ile bu işleyişteki KDV oranın %8 olarak belirlenmesi gerekmektedir” şeklinde konuştu.
‘İş ve çalışma koşullarının iyileştirilmeli’
Orhan, tarım danışmanlarının iş koşullarının iyileştirilmesi gerektiğini ifade ederek “Bir tarım danışmanının yıllık minimum/ortalama 6.000 TL kira gideri, 3.900 TL muhasebe defter harcaması, 1.200 TL vergi ödemesi, 1.200 TL elektrik faturası, 700 TL belediye harç ve su bedeli, 2.000 TL tarım döner sermaye katkısı, 10.000 TL SGK ödemeleri giderleri olmaktadır. Araç, yakıt, kırtasiye, yemek giderleri de dahil edilince söz konusu 46 bin TL’lik ödeme çok yetersiz kalmakta ve tarım danışmanlarında net olarak bin TL’nin altında bir aylıkla hizmet sunmaları beklenmektedir. İl ve bölgelere göre farklılaşmakla birlikte danışmanların maliyetlerinin verilen teşviğin üzerinde gerçekleştiği ifade edilmektedir. Bu bağlamda tarım danışmanlarının iş ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi, bilinçli çiftçi ve üreticiye nitelikli danışmanlık hizmetlerinin sunulması ve amacıyla bir Meclis Araştırması açılmasını arz ve teklif ederiz” dedi.
