Rıdvan Can/ İlhan Siyahtaş
Van ve Erciş’te yaşanan depremin üçüncü yıl dönümü hüzün ve gözyaşlarıyla anılıyor. Vali Aydın Nezih Doğan’ın katılımıyla Afet ve Acil Durum İl Müdürlüğü (AFAD) ve Van İl Müftülüğü tarafından hazırlanan anma programı çerçevesinde bugün saat 12.30’da depremde hayatını kaybedenlerin mezarları Akköprü mezarlığında ziyaret edilerek dualar okunacak, deprem saati olan 13.41’de AFAD müdürlüğü önünde ölenlerin anısına saygı duruşu sonrası deprem fotoğraflarından oluşan serginin açılışı ve gezilmesinin ardından Aşağı Norşin Camiinde ikindi namazı sonrası mevlidi şerif okunacak. Bütün camilerde akşam namazının ardından dua okunacak.
644 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
Üç yıl önce Van; Erciş- Van merkezli 23 Ekim 2011 tarihi 7.2, 9 Kasım 2011’de Van-Edremit merkezli meydana gelen 5.6 büyüklüğünde iki depremle sarsılmıştı. 77 milyon Türkiye’nin Van’a yüreği ve yardımlarıyla koştuğu depremlerde Van'da 101, Erciş'te 477, köylerde 66 olmak üzere toplam 644 kişi hayatını kaybederken 283 kişi de arama kurtarma ekipleri tarafından enkazdan sağ çıkartılmıştı Deprem nedeniyle 36 bin 203 konut, 2 bin 884 iş yeri ve 9. bin 602 ahır yıkıldı. Van, Erciş ve köylerde 35 konteynerkent kurularak buralara 175 bin vatandaş yerleştirildi. Depremin 1. yıl dönümü olan 23 Ekim 2012 tarihinde TOKİ tarafından 17 bin 500 yeni konut inşa edilerek hak sahiplerine teslim edildi.2011 depremi sonrası Van’ın verdiği göç 2012 itibariyle aldığı göçün üç katına ulaştı.
11 BİN ARTÇI DEPREM YAŞANDI
Can ve mal kayıplarına yol açan deprem felaketi Van’ın ekonomik, sosyal ve kültürel dengesini bozarken geride yaşamları alt üst eden hüzünlü insan hikâyeleri bırakmıştır. AFAD raporlarına göre etkin deprem kuşağı üzerinde bulunan Van’da 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 tarihlerinde meydana gelen depremler Doğu Anadolu Bölgesinin genelinde hissedilmişti. 23 Ekim depremi sonrası AFAD tespitlerine göre ilk gün 340 daha sonraki günlerde 180 artı deprem yaşanırken toplamda 11 bin artı deprem meydana gelmiştir.
9 KASIM’DA İKİNCİ KEZ SALLANDIK
Depremin ardından Türkiye ve Dünyanın çeşitli ülkelerinden Van’a gelen arama kurtarma ve yardım ekipleri AFAD Koordinasyonunda çalışmalara katılarak birçok vatandaşımızın enkaz altından sağ olarak çıkarılmasına destek vermişlerdi. Bu ekipler içinde yer alan, gönüllü olarak, insani duygularla Türkiye’nin ve Vanlıların yardımına koşan Japon hekim Prof. Dr. Atsusuhi Miyazaki 9 Kasım 2011 tarihinde meydana gelen 5.6 şiddetindeki ikinci depremde aralarında DHA muhabiri gazeteci Sebahattin Yılmaz, Cem Emir ile birlikte 20 kişi Bayram Oteli enkazı altında kalarak hayatını kaybederken toplam 40 kişi hayatını kaybetti.
76 BİN ÇADIR SAĞLANDI
Depremin ilk anlarından itibaren Van’a 9 özel uçak ve 3 askeri kargo uçağı ile hava köprüsü kurulmuş Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), yaklaşık 1900 personel ve 14 adet Sikorsky helikopterle taşıma, barınma ihtiyaçlarına destek sağlanmış. İki depremin ardından Van’a 76 bin 802 çadır gönderilirken bu süreçte 35 ülkeden 30 bin çadır desteği sağlanmıştır.
72 BİN VANLI GERİ DÖNMEDİ
Valilik koordinesi ve kendi imkânlarıyla yaklaşık 35 bin kişi çeşitli illerdeki kamu tesislerinde barınmış. Resmi olmayan rakamlara göre 400 bin resmi rakamlara göre 140 bine yakın Vanlı deprem sonrası başka illere göç etti. 2010 yılında Van’dan 23 bin 231 kişi ayrılırken 2011 depremi sonrası 72 bin 273 kişiye yakın Vanlı Van’dan göç etmiş. Oransal olarak Van’dan göç oranı deprem sonrası yüzde 211 artış göstermiştir. Bu arada Van nüfusuna kayıtlı olanların yüzde 73’ü Van’da ikamet ederken deprem sonrası bu oran yüzde 69’a gerilemiş. Van’dan ayrılanlar nüfus kayıtlarını Van’dan almışlar.
36 BİN KONUT AĞIR HASAR GÖRDÜ
Depremden etkilenen 187 bin konut ve işyerinde hasar tespiti yapılmış. Yapılan incelemelere göre Van’da 100 yapıdan 77’sinin depremde hasar gördüğü belirlenmiş. 36 bin 203 konutun yıkık ya da ağır hasarlı, 18 bin 181 konutun orta hasarlı, 58 bin 374 konutun az hasarlı olduğu AFAD tarafından tespit edilmiş. İncelenen 18 bin 735 iş yerinden 2 bin 884’ü yıkık veya ağır hasarlı, 3 bin 907’si orta hasarlı ve 7 bin 992’si ise az hasarlı olduğu raporlanmış.
17 BİN KALICI KONUT YAPILDI
2011’de meydana gelen depremler sonrası depremin 39. günü yer seçimi, zemin etütleri tamamlandıktan sonra yaklaşık 17 bin 500 kalıcı konutun temeli Erciş, Kalecik, Bostaniçi, Sıhke, Kevenli, Edremit’te atılmış. AFAD tarafından TOKİ’ye yaptırılan konutlar çetin kış koşullarına rağmen devam etmiş, sıcak beton, yorganlama işlemleri uygulaması ile rekor sürede tamamlanarak depremin 1. yılı olan 23 Ekim 2012 tarihinde konutların kura çekimi yapılarak anahtarları hak sahiplerine 10 ay içinde teslim edilmiş. 99,5 metre kare olan konutların ödemeleri 2015 Nisan ayında başlayacak. Van merkez, Erciş ve köylerde devlet ve hayırsever iş adamlarının desteği ile 30 okul inşa edilirken Evini Yapana Yardım metoduyla köylerde 16 bin 667 hak sahibi 50.000 TL’lik krediden yararlanırken 9 bin kişi ev sahibi oldu.
TÜRKİYE SEFERBER OLDU
Depremden hemen sonra İzmir’den, Trabzon’a, Diyarbakır’dan Edirne’ye 75 milyon Türkiye Vanlılar için seferber olduğu saatlerde dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere birçok bakan, siyasetçi ve Sivil Toplum Kuruluşu çalışanları Van’a geldi. Çalışmaları yerinden yöneten bakanlar, depremden kısa süre sonra sağladıkları koordinasyonla önce arama kurtarma çalışmalarına ağırlık verdi, sonra depremzedelerin barınma ve yaşamsal ihtiyaçlarını gidermeye çalıştı.
DAVALAR DEVAM EDİYOR
Deprem sonrası hayatını kaybedenlerin yakınları tarafından başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Van Valiliği, Van Belediyesi, İl Afet ve Acil Durum (AFAD) Müdürlüğü, sorumlu kamu görevlileri, bina sahipleri ve binaları yapan yüklenici firmalar, hakkında Van ve Erciş cumhuriyet başsavcılıklarına suç duyurularında bulunuldu. Binalarına ağır ve orta hasarlı rapor verilen bin 300 bina sahibi idari mahkemeye dava açarak raporlara itiraz etti. Bayram Oteli davası sonuçlanırken Erciş ilçesinde yıkılan ve 36 kişinin hayatını kaybettiği Sevgi Apartmanı'nın sahibi Salih Ölmez ile Kazım Karabekir Caddesi'nde yıkılan ve 20 kişiye mezar olan Safa Apartmanı'nın sahibi Nezir Baş'la ilgili davalar ise sürüyor.
