EYT ile ilgili yeni haberler gelemeye devam ediyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar için çalışmalar hız kazanırken, Çalışma Bakanı Vedat Bilgin masada tek formülün olduğunu duyurdu. Öte yandan Bakan Bilgin, EYT yasası içinse Aralık ayını işaret etti. Peki “EYT ne zaman çıkacak?”, “EYT’de masadaki formüller neler?” Sorularının yanında milyonlarca kişinin aklında bir başka soru daha var: “İlk maaş ne zaman yatacak?” İşte Emeklilikte Yaşa Takılanlar için son yaşanan gelişmenin detayları…
Sabah Gazetesi'nden Faruk Erdem'in haberine göre, sayıları 4-5 milyon olduğu belirtilen EYT'lilerle ilgili çalışmalar devam ediyor. 8 Eylül 1999 öncesinde sosyal güvenlik sistemine girmiş olan herkes EYT'li olmasına rağmen o hepsinin yasa çıktığında emekli olması da mümkün olmayacak. Çünkü en azından yaş şartı kaldırılsa bile prim ve yıl şartı istenecek.
EN AZ 5000 GÜN GEREKİYOR
8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile yine en az 5000 gün prim gerekecek. Bunun dışında yasanın getirdiği prim gün sayısı kabul edilirse bu kez işe giriş tarihine göre 5000 ile 5975 gün gerekecek. Böylece EYT'li olmasına rağmen primi eksik olanlar açısından emeklilik mümkün olmayacak. Yasanın başvuru süresine göre bu kişilerin primlerini tamamladıklarında emeklilik hakkı doğmuş olacak.
Burada 3600 günden kısmi emeklilik hakkı olsa da orada yaş şartı bulunuyor. Buna göre kısmi emeklilikte yaş şartı erkeklerde 60 kadınlarda 58'i bulabiliyor.
ERKEKLERE YIL ŞARTI GEREKİYOR
Prim gün sayısını tamamlamış olsa bile bir EYT'linin emekli olabilmesi için yıl şartını da yerine getirmesi gerekiyor. Yasanın çıkmasından önce sigortalı olanlar için kadınlarda 20 erkeklerde ise 25 yıl bekleme şartı bulunuyor. Buna göre kadınlar açısından yıl şartı 8 Eylül 2019 yılında tamamlandı. Böylece kadın sigortalılar primini tamamladıklarında yıl şartına takılmadan emekli olabilecek.
Sonrasında sigortalı olanlar ise yıl şartının dolmasını beklemek zorunda. Burada da EYT'li erkek sigortalılar açısından 25 yıl şartı 8 Eylül 2024 tarihinde tamamlanmış olacak.
BAŞVURU NE ZAMAN OLUR?
Söylenildiği gibi EYT yasası Aralık ayında Meclis'ten çıkıp yasalaşırsa başvuru süreci de başlamış olur. Burada bir başvuru süresi verilirse bu süre içinde başvurmak gerekebilir.Ancak bir süre konulmaz ise EYT'liler kendi seçtikleri bir tarihte ya da şartları tamamladıkları tarihte başvurabilirler.
EMEKLİLİK MECBUR MU TUTULACAK?
Şu anda uygulanan sistemde emeklilik için sigortalının talebi gerekiyor. Yani sigortalılar isterlerse şartları doldurduktan sonra emekli olmayabiliyor ve çalışmaya devam ediyorlar.EYT yasası ile de zorunlu bir başvuru süreci ve emeklilik olmayacağı belirtiliyor. Burada da isteyen EYT'liler emekli olmak için müracaat edecek.
MAAŞ NE ZAMAN BAĞLANIR?
Emekli maaşları için süreç başvuru tarihi itibariyle başlıyor. Ancak hesaplama başvurulan aydan sonraki ay başından itibaren yapılıyor.Yani Aralık ayında başvuran bir EYT'li için maaş hesaplaması 1 Ocak'tan itibaren yapılır. EYT'li sigortalı Ocak ayında başvurursa bu kez hesaplama 1 Şubat tarihinden başlatılarak yapılacaktır. Maaş bağlanana kadar biriken tutar emeklinin hesabına yatırılıyor.
OCAK ZAMMI İŞLETİLİR Mİ?
Her yıl emekliler için Ocak ve Temmuz aylarında enflasyon artışı yapılıyor. Bu yeni emeklilere de uygulanıyor. Böylece Aralık ayında müracaat eden EYT'linin Ocak ayında maaşına enflasyon artışı yapılır.
MAAŞ NASIL HESAPLANIR?
EYT'lilerin yani 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların maaşları üç ayrı hesaplama ile belirleniyor.Öncelikle 1999 öncesindeki gün ve kazançlar dikkate alınarak aylık bağlama oranı ile çarpılıyor. Burada çıkan rakam bu güne güncelleniyor.
Daha sonra 1999 ile 2008 arasındaki dönem için de yine aylık bağlama oranı ve yeni güncelleme katsayıları kullanılıyor. Burada büyüme oranı devreye giriyor. 2008 sonrası için ise yine farklı bir aylık bağlama oranı ve büyüme hızının yüzde 30'u alınırken bir önceki yılın enflasyon oranı da maaş hesaplamasında ve güncelleme de kullanılıyor. Böylece bu üç hesap toplanarak emekli maaşı oluşturuluyor.
KİMLER YÜKSEK MAAŞ ALIR?
EYT'lilerde maaşı yüksek olarak hesaplanacak sigortalılar kazancı yüksek olanlar olacak. Yani prim gün sayısı çok olanlar değil SGK'ya bildirilen prime esas kazanç yani brüt maaşı yüksek olanlar daha fazla emekli maaşı alacak. Bütün çalışma hayatı asgari ücret üzerinden bildirilenler ise daha düşük maaş alacak. Burada üç ayrı hesaplama yapıldığı için tüm kazançlar önem kazanıyor. Yani son yıllar değil ilk çalışma hayatınızdan bu güne kadar tüm kazançlarınıza bakılıyor.
Mynet
