1998 yılında Valilik İl Özel İdare Müdürlüğü tarafından Van Kalesi kuzeyinde yaptırılan örnek Van Evi Van kültürü ile ilgisi olmayan çirkin görüntülerine gelen tepkiler üzerine İl Kültür Müdürlüğü tarafından ziyaretçilere kapatıldı. Van evi yeni projeyle aslına uygun şekilde restore edilerek ziyarete açılacak.
Vansesi Gazetesi'nden İlhan Siyahtaş'ın haberine göre; Van Kalesi kuzeyinde yer alan örnek Van Evi rezaletine İl Kültür Müdürlüğü tarafından son verildi. Kötü görünümde olan, Van ile ilgisi bulunmayan ev ziyaretçilere kapatıldı. İl Kültür ve Turizm Müdürü Muzaffer Aktuğ örnek Van Evi için yeni proje hazırladıklarını söyledi.
Van Evi'nin çirkin görüntüsüne tepki gösteren Vanlılar şunları söyledi:
"Bu rezalete son verilmesini istiyorum"
Nuray Haytabaşı,"Van kalesinin girişinde teşhir amaçlı inşa edilen "Örnek Van Evi" sözde, Fakat evin iç mekan düzenlemesi dehşete düşürecek kadar kötü. Ne beklersiniz; en az 18. ve 19. yüz yıla ait mobilyalar, kap kacak veya el sanatlarını görmeyi değil mi? Ama hayır, yok öyle bir şey! İhale yoluyla özel şahıslar tarafından işletilen ev gelişi güzel döşenmiş. 100 yıl önce Van'da mesela, kadınlar elleriyle dantel ve kanaviçe yapardı. Yani makine nakışı veya kurdeleli makine fistosu (işlenmiş şerit) yok. Tarihi evde yok yok! Biraz oradan biraz buradan, öylesine sahte şeylerle dolu. Perdeyi gördünüz mü? Ütüsüz ve dantelin ucundan ipler sarkıyor. Kolalanarak, kömürlü ütü ile özenle ütülenen danteller, perdeler bu evde hayal gibi. Yatak odasında kullanılan saten yatak örtüsü 10-15 yıl öncenin trendi. Yapmacık, uydurma. Bir güzel yayılmış yatağın üzerine. Mutfakta ve lavabo kısmında kullanılan seramik, naylon ve metal lavabolara ne dersiniz? Orijinali taştan olması gereken lavabo bölümü bir de pislik içinde. Tuvaletinden bahsedemiyorum bile. Mutfak bölümü en az diğer odalar tefrişat kadar üzücü durumda. Tarihi evleri döşemek uzmanlık işidir. Bir Vanlı olarak bu rezalete son verilmesini, Van evinin yenden asılan uygun şekilde düzenlenmesini istiyorum. Aksi takdirde kaptın Van'ı bu utançtan kurtarın gitsin".
Nurten Karaaslan Kazak: "Girerken bir lira galoş parası verip giriyorsunuz ancak özensiz ve kirli bir manzarayla karşılaşıyorsunuz. Ayrıca buranın Van Kalesi yanında olması daha da özenli olmasını gerektirir. Van evi düşüncesi güzel fakat işleyiş çok kötü."
Barlas Koray Özkan:" Van Evi'nin dıştan mimari görünüşü gayet güzel tamamlanmış. Fakat içerideki eski Van evi tasarımı ve dekorasyon eşyaları maalesef yanlış ve özensiz hazırlanmış olduğunu gördük. O evin içinin dekorasyonu yeniden yapılmasında fayda var."
Bahri Yildizbaş: " Behey Allah'tan korkmaz, kuldan utanmazlar zaten yeteri kadar çalıp çarpıyorsunuz. Ben Van'da doğru yapılan çok az iş gördüm. Bizden çaldınız, devletten çaldınız, yetimden çaldınız, çocuklarınızdan çaldınız yetmedi kendinizden çaldınız. Ulan bari kültürümüzden, geçmişimizden çalmayın. Van Evi ile alakası olmayan görüntüye üzüldüm. O mutfak tezgahı dünkü icat,hani çal, hani kazan."
Ümit Kayaçelebi: " Van Evi külliyen yanlış bir şekilde donatılmıştır. Burayı döşeyenlerin Van ile ilgisinin olduğunu sanmıyorum. Bu eve dışarıdan gelen Van Evi olup olmadığını bilemez. Ama bir Vanlı buna asla Van Evi diyemez. Van için üzüntü verici bir görüntü var.
"Vanlı ailelerinden toplanan eşyalardan hiçi biri ortada yok"
Van Kalesi kuzeyinde yer alan örnek Van Evi'nin üzüntü verici bir durumda olduğunu kaydeden YYÜ Van Meslek Yüksekokulu Öğretim Üyesi Yrd. Doç.Dr. Münevver Ünsal Van Evi'ni iç döşemesi, yaygısı bahçesindeki çiçekleri, evin etrafındaki yerli meyve ağaçlarıyla önem kazdığına dikkat çekerek şöyle dedi, "Kalede bulunan örnek Van Evi'nin iç tefrişatında katkı sunanlardan biriyim. Maalesef tefrişat bizim öngördüğümüz yani Van'a ait şekilde döşenmedi. Vanlı ailelerinden toplanan etnografik eşyalardan hiçi biri bugün ortada yok. Yerde Bergama halısı var. Van Evi yatak odasından, oturma odasına, mutfağa kadar Van ile hiçbir ilgisi yok. Van Evi çirkin bakımsız haliyle Van'a gelen misafirlere gösterilmemelidir. Ev bakımsızlıktan dökülmüş durumda. Van'ın kültürüne tanıtımına zarar veren bir durumda. Van Evi hazırlanacak proje ile aslına uygun tefriş edilebilir. Van'ı yansıtan evde gezen yerli yabancı misafirlere bir bardak çay veya kahve ikram edilmelidir".
"Van evleri 4 gruba ayrılın"
Van evlerinin Van'ın geleneksel mimarisinin günümüze taşınmasının önemli uzantılarından birisi olduğuna işaret eden, Van Kalesi'nin kuzeyinde bulunan örnek Van Evi projesini çizen ve yapımında büyük emeği bulunan Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölüm Başkanı Yrd.Doç.Dr.Şahabettin Öztürk eski Van evlerinin; tek veya çift katlı cumbasız, çift katlı cumbalı ve özel evler olarak 4 gruba ayrıldığını, her evin vazgeçilmez özelliği olan tandır ve ahır evlerden ayrı bahçe içinde veya bitişikte yer aldığını, evlerde topraktan yapılan kerpiç, su basmanında kesme veya moloz taş, örtü sisteminde döşeme, mertek ve düzdüm kullanıldığını söyledi.
"Van Evi çok kötü döşendi"
Dönemin Van Valisi Abdulkadir Sarı'nın talimatlarıyla Van Evi projesi çizdiğini kaydeden Öztürk " Şerefiye Mahallesi Atatürk Kültür Merkezi yanında bulunan Öğretmen Hilmi Gürler'in Van Evi prototipini alarak Van Kalesi kuzeyine İl Özle İdare Müdürlüğü kaynaklarıyla örnek Van Evi yaptık. Ev etnografya müzesi özelliğinde, kültür ve turizm amaçlı ziyaretçilere açıldı. Sayın Valimiz Van'a güzel bir eser kazandırdı. Ancak Van Evi çok kötü döşendi. Van evlerinde kullanılan 100 yıllık etnografik özellik taşıyan Van'a özgü eşyaların orda sergilenmesi gerekir. Bu olmadı. Van ile alakası olmayan bir tefrişat yapıldı. Ayrıca Van Evi'ni doğru tanıtan bir broşürde hazırlanmadı. Bugüne kadar işletilmesinde de ciddi sıkıntılar oldu. Evin onarılması sırasında arzu edildiği takdirde her türlü desteği sunmaya hazırım. Aynı şekilde Van evlerini ve tanıtan bir broşürde hazırlayabilirim. Örnek Van Evi zaman içinde birçok belgeselde, programda fon ve mekan olarak kullanıldı. Ancak aslına uygun, Van'ı yansıtan bir yapıya kavuşturulması lazım. Bu tür mekanların iki yılda bir onarım yapılması ve denetlenmesi gerekir" dedi.
"Vali Abdulkadir Sarı Yaptırdı"
1998 yılında dönemin Van Valisi Abdulkadir Sarı'nın talimatlarıyla Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim görevlisi Mimar Şahabettin Öztürk tarafından projesi hazırlanan örnek Van Evi İl Özel İdare Müdürlüğü tarafından yaptırıldı. Turizme katkı sunmak ve Van'ın sosyal kültürünü tanıtmak amacıyla yapılan ev için Van'ın yerli ailelerinden ütü, karyola, masa, şifonyer, yatak odası, mutfak eşyası gibi orijinal bir takım ev eşyası bağış olarak alındı! Ancak evin tefrişatında 200 yıl öncesi Van evini yansıtması gereken tefrişat yerine modern kadife perde, metal lavabo, metal mutfak eviyesi gibi ilgisiz eşyalar döşendi. Bu şekilde ticari kaygılar ve ilgisizlik sonucu özelliğini kaybeden Van Evin'in çirkin, çarpık ve kırık dökük Van kültürüne zarar veren görüntüsü tepkilere neden oldu. Konula ilgilenen İl Kültür Müdürü Muzaffer Aktoğ'un duyarlılığı ile Van Evinin çirkin görüntüsü son buldu. 2014 yılında İl Özel İdaresi'nin kapanması üzerine Valilik tasfiye komisyonu tarafından İl Kültür Müdürlüğü'ne devredilen Van Evi yabancı konuklardan, Vanlılardan, Van'ın sosyal ve kültürel hayatını yakından bilen çevrelerden gelen yoğun tepkiler üzerine geçen hafta ziyaretçilere kapatıldı.
"Van Evi Onarım Projesi Ankara'da"
Van evinin kapatılma gerekçesini gazetemize değerlendiren İl Kültür Müdürü Muzaffer Aktuğ konuyla ilgili olarak şunları söyledi," Van evi 1998 yılında İl Özel İdare Müdürlüğü tarafından yapılan ve İl Özel İdaresi uhdesinde bulunan 2016 yılı sonuna kadar müstecire kiraya verilmiş. 2014 yılında İl Özel İdaresi'nin kapanması üzerine ev müdürlüğümüze devredildi. Eve ait demirbaş eşyaların listesini almaya çalıştık ancak alamadık. Ev Van evinden başka her şeye benzeyen bir görünümde bulunuyordu. Vanlılardan ilimizi gezmeye gelen yerli ve yabancı konuklardan da ev ile ilgili yoğun bir tepki aldık. Van evinin gerçeğe uygun, Van evini yansıtan biçimde teşrifatı için proje hazırladık. Projemiz SODES'ten geçmedi. Turizm değeri olan, Van'ı tanıtan kerpiçten yapılan Van evinin yıkık, bakımsız kötü durumunu olduğunu ve acilen onarılması gerektiğini anlatarak Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı'ndan ( DAKA) destek istedik. İki yerden sonuç alamayınca hazırladığımız projeyi Van Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'na sunduk, projemiz onaylanarak geçti. Projeyi Kültür ve Turizm Bakanlığı'na gönderdik. Projemiz uygun görülüp ödenek çıktıktan sonar Van evinde çalışmalara başlayacağız"
"Aslına uygun döşenecek"
Van evi ile birlikte Van Kalesi çevresi için yeni proje hazırladıklarını, o projenin de Van Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nda onaylanarak geçtiğini kaydeden Aktuğ," Örnek Van Evi üzücü, tepki çeken görüntüsünden kesinlikle kurtarılacak. Van Evi Van'ın sosyal yaşamına tarihine, kültürüne uygun görünüme kavuşturulacak. Proje tamamlanıncaya kadar Van'a gelen yerli ve yabancı turistlere karışı daha fazla mahcup olmamak için geçici olarak kapatılmasını uygun gördük. Projeyle Van Evi, tandır evi, Van dükkanları onarılacak. Van Evi de Safranbolu evleri gibi aslına uygun hale getirilecek. Van Evlerini bilen bir kişi de evde görevlendirecek. Van evi önünde bulunan Van dükkanları ve diğer birimlerin onarımı sonrası işletilmesi Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi (DOSİM) tarafından ihaleye çıkarılacak. Bunun yanı sıra Van Kalesi çevresi için Van Rölove ve Anıtlar Müdürlüğümüzce proje hazırlandı. Proje ile Van Kalesi etrafı çok güzel bir görünüme kavuşacak. Projede bisiklet yolu, oturma alanları, gezi alanları, seyir yerleri yer alacak. Kale çevresindeki tarihi yapıyla uyuşmayan tellerde de kaldırılacak. Van Kalesi ve Van evi Van'ın tarihine kültürüne uygun hale getirilecek. Van'în turizmi, kültürü için çalışmalarımız, çabalarımız devam edecek" dedi.
