Market market dolaşan müşteriler artık işin piri oldu, nerede ucuz ürün varsa gidip oradan o ürünü alıyor. Müşteri, bir ürün için bile farklı marketlere gidebiliyor. Hafta sonu indirimleri takip ediliyor. Ucuz ürün bulununca ihtiyaç fazlası da alınıyor. Eskiden tek marketten tüm alışveriş yapılırken şimdilerde araba bagajlarında çeşitli marketlerin poşetlerini görmek mümkün.
HAYAT AVM
Hayat AVM Sahibi Necdet Torun
Hafta sonu indirimleri cep telefonu mesajları ile müşterilerine ulaştırıyor. Ayda bir dağıtılan el ilanları ile indirim bülteni halka ulaştırılıyor. Dönem dönem radyolara fiyat içerikli reklam da veriliyor. Markette 32 kişi istihdam ediliyor. “Poşetleme hizmeti veriyoruz ayrıca servislerle müşterilerimizi evlerine kadar bırakıyoruz” diyen Torun, bunu ulusal marketlerden farklı olarak görüyor ve ekliyor: Bir pişirmediğimiz kalıyor. Yerel olduğumuz için bizi tercih etsinler. Mal alımlarının tamamını Van’dan yapıyoruz, dolayısıyla para Van’da kalıyor. Elektrik süpürgesi gibi paralar toplanıp dışarı gitmiyor. Ulusal marketler parayı Van’a yatırmıyor ve Van toptancılarından alışveriş yapmıyor, tüm mallar dışarıdan getiriliyor. Yereller arasında da çok ciddi rekabet var. Bu da gelişmemize engeldir ve ulusal marketlere karşı ayakta durmakta sıkıntı çekiyoruz. Van’da A 101 ve BİM gibi marketler çok sayıda açılmaya başlandı. Bu açılışlar bizim marketi etkilemedi ancak Van’ın bir alışveriş potansiyeli var ve pasta giderek bölünüyor. Bu marketler özellikle bakkalları bitirdi. Van’daki market sayısı 150’yi geçti. Van’da yaklaşık 35 yerel market var.
YAYLA MARKET
Yayla Market Mağaza Müdürü Selahattin Tuha
A 101 ve BİM’ler bizi bayağı etkiledi özellikle de Van’ı etkiledi. Paralar hep dışarıya gidiyor ve Van merkezde kalıyor. Suyu ve ekmeği dahi dışarıdan alınıyor. Yerel marketler Van’dan alışveriş yaptığı için paralar Van’da kalıyor. Uygun fiyat olduğunu düşünen vatandaş, bu marketleri tercih ediyor ancak fiyat farkı gramaj eksikliğinden kaynaklanıyor. Yerel marketlerde 1 kg. mal satılırken bu tür marketlerde aynı ürün 900 gram olarak satılıyor ve fiyat farkı da bundan kaynaklanıyor. Ürünler arasında marka ve kalite farkı da var. Bazı müşteriler ucuz ürün peşinde koşuyor, kalite boyutunu pek dikkate almıyor. Yerel marketlerin geleceği parlak değil. Büyük göç alan Van’da meydana gelen olaylar da bizi etkiliyor. Eskiden yüklü sepet alışverişleri yapılırdı ancak şimdi sepet alışverişleri yok bu nedenle sıkıntılar var. Taziyenize, hayrınıza şerinize kim geliyorsa onlardan alışveriş yapın çağrısı da geldi. Tek şubesi var. 20 kişi istihdam ediliyor. Ulusal marketlerde ise daha az sayıda personel istihdam ediliyor.
TERCİH AVM
Tercih AVM Sahibi Fuat Akar
18 yaşından beri market sektöründe olan Fuat Akar, sonunda kendi işinin patronu oldu ve Tercih AVM’yi açtı. Bilboardlara ve raketlere verdiği reklamda, “Yerel marketleri tercih et şehrimiz kazansın” sloganını kullanmış. Yerel marketler olarak biz bir aileyiz. Ulusal marketlerin şehrimize bir kazancı yoktur öyle ki paranın pesi dahi kalmıyor. Van dışına milyonlarca para akışı var. Ulusal marketler Türkiye genelinde marka olmuşlardır ayrıca reklam gücünü çok iyi kullandıkları için insanlar tercih ediyor. Örneğin kızım beni arıyor ve diyor ki baba reklamda filan ürünü gördüm o ürünü bana alabilir misin, çok hoşuma gitti. Reklamlar nedeniyle insanlarımız tarafından tercih ediliyor. Biz de boş durmuyoruz ve her tarafta reklam yapmaya çalışıyoruz. Yerel marketler olarak biz de çalışmalarımızı yapıyoruz. Biz kesinlikle reklam konusunda geri durmuyoruz, biz de reklam yapıyoruz. Yerel marketlere sahip çıkılmalı, böylece biz sosyal sorumluluk projelerine de imza atabiliriz. Sade biz kazanalım derdinde değiliz şehrimiz kazansın. Ürünlerdeki kalite farkından ve ikinci kalite ürünler nedeniyle fiyat farkı ortaya çıkıyor. Ayrıca ürünlerde gramaj farkı da var ve psikolojimken uygun görünüyor. Yerel marketler olarak bizler hem kaliteli mal satıyoruz hem de müşterilerimize hizmet sunuyoruz. Yerellerde poşetleme ve ücretsiz servis aracı hizmeti var. Duyarlı Van halkına çağrım her alanda yerel mağazalardan alışveriş yapmalarıdır. Malatya’da yerel işyerleri daha fazla tercih ediliyor. Hizmet aşkıyla hareket edelim halkımıza hizmet ettikçe biz mutlu oluruz. Ulusal markerler az sayıda eleman çalıştırırken biz yerel daha fazla istihdam sağlıyoruz.
PERDER
Van Gıda İhtiyaç ve Perakendeciler Derneği Başkanı Faruk Tasan Genelde insanlar ulusal mağazaları ve A101, BİM gibi marketleri tercih etmelerinin sebeplerinden biri Türkiye genelinde oluşturulan bir algıdır. Sadece Van’a özgü değil, her yeni şeyin bir alıcısı oluyor, ümit ediyorum ki bu algı uzun vadede biraz azalacaktır. 5 KM.LİK MESAFEDE 3-4 ADET MARKET VAR Pazar günlerinin tatil olması, açılış ve kapanış saatlerinin belli olmasını istiyoruz. Şu anda akaryakıt istasyonlarında uygulanan mesafe meselesinin marketler için de uygulanmasını istiyoruz. Örneğin beş kilometrelik mesafede 3-4 adet 2 bin metre karelik marketler bulunuyor ve bu işletmeler ister istemez birbirine zarar veriyor. Bu meselelerin yasa ile çerçevesinin çizilmesini istiyoruz. İşletmelere belli bir metrekare sınırlaması getirilmesi lazım.
FİYAT FARKI VAR MI?
Türkiye geneli olan piyasada kaliteli ürünler satıyoruz. A101 ve BİM ise kendi içinde oluşturduğu markaları satıyor. Reklamları kullanıyorlar. Bu marketlerde servis ve poşetleme yok, verilen poşet sınırlı düzeyde. Personel sayısı az oysa bizim Van PERDER olarak 15 şirketimiz var ve bin 200 personelimiz ve 23 mağazamız var. A101 ve BİM’lerin sayısı 100’ü geçiyor ama çalışan sayısı tahminen 500’ü bulmaz. Halkımızın yereli tercih etmesi bence çok önemlidir çünkü bizim kazandığımız her kuruş bu memleketin suyuna, yoluna ver vergi dairesine katkıdır. Bunun için özellikle yerelin desteklenmesi gerekiyor. Halkımızdan yerel marketlere sahip çıkmasını istiyoruz bugün 23 market ile bin 200 kişi istihdam ediyorsak, yarın 46 mağazamızda 2 bin 400 istihdama çıkacaktır. Bunun da ilimize çok büyük bir faydası olacaktır.
RANSS
Ranss AVM Satın Alma Müdürü Murat Yıldız
Fiyat uygunluğu ve bölge insanının ihtiyacına ve tüketime uygun ürünler bulunduruyor. Bence bu nedenle çoğunlukla yerel marketler tercih ediliyor. A101 ve BİM’lerde fiyat uygunluğu var gibi zannedilir ama aslında yoktur. Tek tek ürünlere bakılırsa 1-2 üründe düşük fiyat olabilir o da ya gramajı ya da kalitesi düşüktür. Bu marketleri tercih eden belli bir kesim var, bu marketlerde çeşit az, bir ailenin aylık mutfak ihtiyacını karşılayabilir. En fazla 300 liralık alışveriş yapılır, bin-bin 500 metre karelik büyük marketlere girerseniz 500 TL’den aşağı çıkmazsınız.
REKLAM GÜCÜ
Bizim reklam gücümüz yeterli değil insertler ile adımızı duyuruyoruz, akılda ve zihinde bırakmaya çalışırız. Aslında marketlerin genelinde çok fazla reklama yönelme yok. Gıda biraz akılda kalmakla devam eden bir sektördür. Önemli olan reklam verdikten sonra gelen müşterinin marketten nasıl çıktığıdır. Müşteri en iyi market hangisidir kıyaslaması yapıyor ve iyi bir hizmet istiyor. Müşteri sağlıklı bir ürünü uygun bir fiyata almak ister.
ALIM GÜCÜ
Alt ve orta sınıf yerelleri tercih ediyor. Ayda 7-8 bin lira veya üst düzey geliri olanlar Migros ve Carrefour’u tercih eder çünkü onlar için 100 liranın önemi yok. Müşterilere çağrımız, daha iyi ve daha kaliteli hizmet verebilmemiz için bizi tercih etmelerini isteriz.
ROKA AVM
Roka Alışveriş Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Turan Avcı 2006’da kuruldu. Manav olarak başladı. 4 şube ile hizmet veriyor. 110 kişi istihdam ediliyor. Van’daki yerel marketler verdiği hizmet, müşterilerine gösterdiği sadakat ve Van halkına verdiği değeri büyüktür. Ulusal marketler bu kadar özverili değil. Türkiye’de serbest piyasa var, dolayısıyla insanlar seçme hakkına sahiptir. İnsanımız daha çok markaya ve tabelaya dikkat ediyor. A101 ve BİM’ler maalesef düşük gramajlar ve fason üretimlerle insanların zihinlerinde ve psikolojilerinde ucuz ve ekonomik imajı vermiş. Yereller olarak, gerek ticaret odası, gerek bakkallar odası ve bizler yereli halka anlatamıyoruz. Van’da günlük 1,5 milyon liralık asıl sermaye dışarıya akıyor. Yerel marketler olarak ulusal marketlerin düşmanı değiliz ve onları dışlamıyoruz. Ancak bugün doğuda bilhassa Van’da dar piyasada bizim Van’daki yerel sermayeye sahip çıkmamız lazım. Eğer bir gün yerel sermayeyi kaybedersek Van’daki işsizlik belki şu anda yüzde 20’lerde ise yüzde 50’lere çıkacak. Van yerel sermayesi ve yerel kazanımları ile güçlenir. Van’ın yatırımcısının Vanlıdan başkası kimsesi yok ki. Yerel sermaye hakkında halkımızın bilinçli alışveriş yapması lazım.
REKLAM
Van Ekonomist Dergisi'nde, yerel televizyonlarda, yerel radyolarda reklamlarımız dönüyor. Mağaza içinde de müşteriyle birebir ilgileniyoruz. Müşterilerimiz en az 10 personelimizden hoş geldiniz hitabını duyuyor, samimiyet ve güler yüz görüyor. Alışveriş sonrasında uğurlama personelimiz var, eşyalar poşletleniyor ve arabaya yerleştiriliyor. Arabası olmayana servis aracıyla evine, mutfağına kadar hatta dolabına kadar yerleştiriliyor. Bu hizmet, bu samimiyet ulusallarda ve Türkiye’nin birçok yerinde yoktur. Öyle bir yerde alışveriş yapalım ki bir gün taziyemiz olduğunda taziyemizde bulabilelim. Cebimizde paramız olmadığında, çocuğumuz ağladığında veya ekmek alabileceğimiz bir mağazamız olsun. Kimse bedava almıyor ancak hakikaten Van halkı yerel sermayeyi muhafaza konusunda artık duyarlı olması lazım. Gün geçtikçe yerel sermaye zayıflıyor ve ulusal mağazalar Van’a akın ediyor. Bu da Van’da yatırımın, inşaatın, emlakın ve gayrımenkul sektörlerinin bitmesi demektir. Ulusal mağazalar Van’da, dolup taşan havuzundan her gün yüzde 20-25’ini boşaltıp değişik yerlere yatırıma gönderiyor, geri dönüşü olmuyor. Ulusal mağazalara düşmanlığımız yok bizim. Tek amacımız Van’daki yerel sermayeyi Van’da güçlendirmek ve Van’ın ekonomisini güçlü tutmaktır. Yerellere sahip çıkılmazsa her gün ulusal marketler artacak ve para dışarı akacak. Geleceği düşünmemiz ve artık uyanmamız lazım. Uyan ey Vanlı kardeşim, yerel sermaye eriyor, eliniz güçlü iken güçsüz oluyor. Yerel sermayemize sahip çıkalım. Bir gün gelecek ah vah edeceğiz ama iş işten geçmiş olacak. Van’da 20 yıldır markalaşmış marketler yavaş yavaş eriyor. Van’da organize ve sanayi zayıf, fabrika ve üretim yok. Van’daki işsizlik gıda ve market sektöründe kapatılıyor. Sektörümüzde yaklaşık 3 bin kişi istihdam ediliyor. A101 ve BİM’lerde 3-5 kişi çalıştırılıyor.
GOLD VAN
Gold Van Alışveriş Merkezi Sahibi Gıyasettin Avci, “Bir algı yanılması var. A101 ve BİM’lerde bir ucuzluk yok. Ürünlerde gramaj farkı var ayrıca ikinci kalite ürünler nedeniyle müşterilere ucuz geliyor. Biz o ürünleri satamayız. Van halkı yerel marketlerden alışveriş yapıyor ancak ucuz düşüncesiyle A101 ve BİM’e de gidiyor. Bizim markette insane değerler ön plandadır. Müşterilerimizi güleryüzle karşılıyoruz, poşetleme hizmeti veriyoruz. Müşterilerimizi evlerine kadar bırakıyoruz ve insanımıza büyük değer veriyoruz.”
VİP
VİP AVM Satın Alma Müdürü Muhyettin Pekbay da gramaj farkına ve ikinci kalite ürün boyutuna dikkat çekiyor. Müşterilerine kaliteli hizmet sunmanın mutluluğunu yaşayan Pekbay, yerel marketlerin tercih edilmesini önemli olarak görüyor. “Yerel yatırım Van için son derece önemli. Biz yerel marketler olarak Van halkına en iyi hizmeti sunuyoruz. Müşterilerimizin memnuniyeti bizler için son derece önemlidir. İnsanımıza kaliteli ürünleri satıyoruz ve bunun için durmadan çaba sarfediyoruz.”
VATANDAŞIN ALIŞVERİŞ ALIŞKANLIĞI
Müşterilerin alışveriş alışkanlığının başında fiyat uygunluğu geliyor. Medeni Demir de fiyatlar uygun olduğu için yerel marketleri tercih edenlerden. Farklı yerel marketlere de gidiliyor ancak kaliteli ürünlerin fiyatı pahalı bulunuyor. Kampanyaları takip eden vatandaş, ucuza koşuyor. Ucuz fiyatlar A 101 ve BİM gibi marketlere de yönlendiriyor.
NEDEN A101 VE BİM?
Sadece belirli ürünleri BİM’den alıyorum. Tavuk, yoğurt, süt, su, ıslak mendil, kağıt havlu ve tuvalet kağıdı gibi ürünleri fiyatları uygun olduğu için BİM’den alıyorum. Beğendiğim, verim aldığım ürünleri farklı marka da olsa BİM’den alıyorum ayrıca her yerde olması da tercih sebebim. Zaruri gıdaları BİM’den almıyorum çünkü kalite olarak beğenmiyorum. Deterjan, yağ, şeker, makarna gibi ürünleri de yerel marketlerden alıyorum. Bazen Migros’tan da çeşitli ürünler alıyorum çünkü fiziki koşulları uygun ve çocuklarım orada rahat ediyor. Yerel marketlerde çalışanların kültürü düşük Migros’ta ise öyle değil. Ulusal marketlerin hafta sonu indirimlerine inanmıyorum. Pirinçte indiriyor, yağda yükseltiyor. Reklamlar beni ulusal marketlere yönlendiriyor. (Van Ekonomist)
