Haber: Fazıl ERÜŞ/ÖZEL
Çözüm süreciyle birlikte küllerinden yeniden doğan Van'da eski günler yeniden aranırken, bütün sektörlerde dibe doğru gittiği görülüyor. Gazete olarak görüştüğümüz iş dünyası ve vatandaşlar da bu durumu destekler açıklamalarda bulunurken, kaygılı ve endişeli olduklarına dikkat çektiler.
Van'da işsizlik hat safhaya ulaşmış durumda. Gazete olarak görüştüğümüz her 3 vatandaştan birinin işsiz olması bu durumu destekler nitelikte.Öte yandan işsiz olanların büyük kısmının üniversite mezunu olması dikkat çekiyor. Ayrıca inşaat sektöründe yaşanan sıkıntılar, sınır ticaretinin ve istihdam alanlarının olmayışı, güven ve huzur ortamının yerini kaosa bırakması nedeniyle turizm de yaşanan gerileme Van ekonomisinin son halini ortaya koymuş durumda.
Gazete olarak görüştüğümüz her 3 vatandaştan birinin işsiz olması bu durumu destekler nitelikte. Konuyla ilgili gazetemize açıklamalarda bulunan Van Ticaret Sanayi Odası (Van TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva, toplumsal bir travmanın eşiğinde olduklarına dikkat çekerken kentteki real işsizlik oranının yüzde 30 olduğunu söyledi. Van Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Yönetim Kurulu Başkanı Şemsettin Bozkurt da endişeli olduklarını ama her şeye rağmen umutlularını koruduklarını belirtti. Vatandaşlar ise işsizlikten dert yanarken yetkililerin buna bir çözüm bulması gerektiğini aktardı.
TAKVA: VAN ÖNDE GİDİYOR
İşsizlik durumu ile ilgili önemli açıklamalarda bulunan Takva, şu ifadeleri kullandı:
"Türkiye'de son 20 yıl içerisinde nüfus yapısı değişen illerin başında Van geliyor.Van,Urfa, Diyarbakır bu anlamda Türkiye'nin başak şehirleridir. Yani dünyanın hiçbir kentinde 5 yıl içerisinde 950 binlik bir nüfustan 1 milyon yüz bine çıkmış başka bir kent bulamazsınız. Bölgedeki çatışmalı ortam başta olmak üzere diğer gelişmelerin oluşturduğu bir travmadır. Ayrıca Van Türkiye'de en genç nüfusa sahip üç il arasındadır. Şırnak Hakkari ve Van'ın yaş ortalaması 19,6 olduğunu düşündüğümüzde inanılmaz bir enerji birikiminin olduğunu da görebiliriz."
NİTELİKSİZ BİR GÖÇ ALIYOR
"Van niteliksiz bir göç alıyor" diyen Takva, şöyle konuştu:
"Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Van'daki işsizlik oranını 10,6 olarak açıklasa da bunun real karşılığını yüzde 30 olduğunu düşünüyoruz.Bunu da gözlemlemek mümkün. Bu çok ciddi bir tehlikedir. Dolayısıyla çok marjinal ve stratejik politikalara ihtiyaç var. Merkezi hükümetin bunu çok iyi analiz etmesi gerekir.Çok iyi araştırmaların yapılması gerekir. Yüzde 30'un işsiz olduğu yaş ortalamasının 20 olduğu başka bir kent daha yok. Bu nüfus eğitimsiz bir nüfus.Van niteliksiz göç alan bir şehir. Ama nitellikli göçü de hızlı bir şekilde batı kentlerine gönderen bir şehir konumunda.Bu göçleri bölgesel gelişmeler çerçevesinde ele aldığımızda bu dengeyi sağlıklı bir şekilde oturtmamız gerekiyor.Burada görev kamu otoriterlerine ve yerel yönetimlere düşüyor. Bu anlamda acil tedbirlere ihtiyaç var. Özellikle eğitim programlarına acil ihtiyaç var. Çünkü bu kadar işsizin bulunduğu bir kentte üyelerimiz hala nitelikli eleman bulmakta güçlük çekiyor.Van'ın eğitimde 81 il içerisinde 77. sırada olmasının yaratmış olduğu başka bir ironi de var.Bir yanda eğitimde son sıralarda yer alacaksınız diğer yandan da son 20 yıl içerisinde Türkiye'de hiç olmadığı kadar yoğun bir göç alacaksınız. Bu da toplumsal bir travmanın eşiğinde olduğumuzun işaretleridir.İş dünyası bu noktada olumsuz etkilense de göç eden insanların bir suçu yok.Kent politikalarını ve bölgesel gelişmelerini doğru okuyamadığımızın bir sonucudur.Mesela önceki gün OHAL ilan edildi.Darbe girişimine karşı hükümet elbette değişimler ve dönüşümler yapacak. Devletin buna ihtiyacı var.Bunu kabul ediyoruz. Ama 30 yıl boyunca OHAL'le yaşamış bir bölgenin çocuklarıyız.Beklentimiz bölgeler arasındaki ekonomik farklılıkları kaldırılmasıyken OHAL ilan edildi. Ancak hala beklentimiz bu yönde devam ediyor. Türkiye'de gündem çok çabuk değişiyor. Cumhurbaşkanı ve Başbakan ekonominin OHAL'dan etkilenmeyeceğini söyledi.Bunu bir güvence olarak algılıyoruz. Ancak Yüksekova içinde aynı söylemler vardı. Gelin görünki esnaf 4 ay dükkanını açamadı. Bu olup bitenlerden iliklerimize kadar etkileniyoruz. Şapkamızı önümüze koyup bu sorunları nasıl aşacağımızı tartışmamız gerekiyor."
BOZKURT:UMUT DA ENDİŞE DE VAR
"Siyasetin bütün olumsuz havası ilk başta etkisini ekonomide gösterir"diyen Bozkurt da darbenin Türkiye'den teğet geçtiğini ancak ekonomiyi olumsuz yönde etkilediğini söyledi.
İş dünyasının bu süreci en az hasarla atlatması için ellerinden geleni yapacaklarını ifade eden Bozkurt, şunları söyledi:
"Çatışmalı süreç ekonomide çok olumsuz etki yaratmış, hem istihdam düşmüş hem de iş hacmini daraltmıştır. Genel küresel ekonomiye baktığımız zaman zaten dünyada bir ekonomik durgunluk var. Bizim bölgemizde de yerel ihtilafların iç durumlarının çelişkilerinden dolayı biraz daha fazladır. Tabi ki gelmiş olduğumuz 15 temmuz itibariyle ülkede ki yaşanan darbe girişimi de en büyük darbeyi ekonomiye vurdu. Burada dolara baktığımız zaman yükseldi. Bu sanayicilerimizin üreticilerimizin alım güçlerini küçültmüştür. Dolayısıyla bu anlamda darbe Türkiye'yi teğet geçti diyebiliriz, fakat ekonomiyi çokta teğet geçmedi diyemeyiz. Yani ekonomiyi ciddi anlamda vurdu, etkiledi dersek daha doğru olur. Cumhurbaşkanı , hükümet yetkilileri ve diğer siyasi partilerin darbe karşısındaki duruşu piyasaya da bir umut salmıştır. Bu umuttan hareketle de çokta kaygılı değil dış çevreler . Tedirginlik devam etse de umutluyuz.Çünkü darbe girişimi hedefine ulaşsaydı bugün bunları konuşamıyor olurduk."
İŞİMİZ ZOR AMA DEVAM EDECEĞİZ!..
Mevcut yatırımların devam edeceğine dikkat çeken Bozkurt, "Bu süreçte yatırım yapılmaz diye bir şey söylemek doğru olmaz. Zaten mevcut yatırımcılarımız yatırımlarına,üretimlerine devam ediyor. Yani şuan olağanüstü bir durum yok. Doların yükselmesi sanayicilerimizi olumsuz etkidi. Umarım bu kısa bir sürede düzelir. Bölgemizde hem darbenin etkisi hem de Kürt sorununda silahlı unsurların devreye girmesi bölgede ki işimizi çok daha zorlaştırmaktadır. Umarım bu durum çok kısa sürede düzelir"dedi.
KISA VADEDE MÜMKÜN DEĞİL
Kentteki işsizlik oranına değinen Bozkurt, şöyle konuştu:
"Kentteki işsizlik oranı bizim saptamalara göre yaklaşık yüzde 30 civarlarında. Bu çok ciddi bir işsizlik oranıdır.Kentteki işsizlik oranının birçok nedeni var. Bunu bir nedene bağlarsak doğru olmaz.Kürt sorunu kaynaklı bölgede tırmanan şiddetten dolayı buraya yatırımların rahat bir şekilde gelememesi bir kere işsizliğin birinci nedenidir. Bir iş veren olarak şu süreçte yatırım için Van çok da cazibe bir kent olarak görülmüyor. Dolayısıyla işsizlik konusuna çare bulabilme kısa vadede mümkün değil. Darbe koşullarının ortadan kaldırılması gerekir. İşsizliğin daha da artacağından endişe duyuyoruz. Kaygılıyız. Ancak her şeye rağmen umudumuzu korumak zorundayız."
VATANDAŞLAR: DURUM VAHİM
Gazete olarak görüştüğümüz vatandaşlar kentteki işsizliğe sitem ettiler. İsimlerinin yazılmasını istemeyen vatandaşlar bu soruna bir an önce çözüm bulunması gerektiğine dikkat çektiler. İşsizlerin büyük çoğunluğunun üniversite mezunu olduklarını ifade eden vatandaşlar durumun vahim olduğunu söylediler. "Ekonomide tehlike çanları çalıyor"diyen vatandaşlar huzur ve güven ortamının sağlanması ile istihdamların yeniden olacağı inancını da koruyor.
